Vanwege de aanhoudend hogere migratiecijfers heeft het CBS in december 2019 de demografische groeiverwachting voor de komende jaren fors opgeschaald door uit te gaan van hoge migratie aantallen. Volgens de nieuwste prognose zou het migratiesaldo zowel dit jaar als in 2021 en 2022 telkens ruim boven de 100.000 blijven en pas daarna afzwakken. In 2023 zou het toch nog om een toestroom van per saldo kunnen gaan om ruim 90.000 inwoners uit het buitenland.
De meest recente CBS-PBL bevolkings- en huishoudensprognose wordt door planners en beleidsmakers gebruikt als ijkpunt voor verkenningen van toekomstige vraag naar woningen, voorzieningen en infrastructuur. Maar door de coronapandemie lijkt dat ijkpunt nu al verouderd.
Het migratiesaldo is in de eerste acht maanden van 2020 gehalveerd
De aanwas aan inwoners is in de eerste acht maanden van 2020 namelijk 44.000 lager dan in de vergelijkbare periode van 2019. Het groeitempo is tot nog toe terug op het rustige groeitempo zoals rond 2013, de tweede economische dip die volgde op de crisis die in 2008 uitbrak. Belangrijkste reden: het migratiesaldo is in de eerste acht maanden van 2020 gehalveerd (van circa 65.000 naar circa 30.000 in 2020) https://opendata.cbs.nl/#/CBS/nl/dataset/83518NED/table?dl=41DE7
De toekomst kent uiteraard veel onzekerheden maar het Centraal Planbureau waarschuwde eind augustus al dat de economische gevolgen van de huidige pandemie nog vele jaren zullen aanhouden. Er zal minder werk zijn en minder vraag naar arbeidsmigranten. En dat heeft uiteraard effecten op de instroom van arbeidsmigranten en volgmigranten zoals partners en gezinnen. De economische terugval in het eerste deel van het jaar zal vrijwel zeker een remmend effect hebben op het migratiesaldo in het resterende deel van het jaar.
Nu de tweede golf zich aandient, worden de economische perspectieven zelfs nog somberder. De ontwikkeling zal kunnen neigen naar wat het CPB een economisch “dieperdalscenario” noemt. Een diepere recessie die nog langer aanhoudt en met nog meer uitval van arbeidsmigratie. Een economisch herstel naar het pre-corona niveau zou volgens het CPB in zo’n dieperdalscenario zeker tot midden jaren twintig kunnen duren. https://www.cpb.nl/sites/default/files/omnidownload/CPB-Visuele-samenvatting-actualisatie-MLT-2022-2025.pdf
‘Waarschijnlijk voor langere duur een remmend effect op migratiesaldo’
Dat zou de komst van arbeidsmigranten alsook de navolgende komst van partners en gezinnen extra afremmen. Uitzondering is eventueel de asielmigratie en bijbehoren volgmigratie, aangezien asielmigratie en gezinshereniging minder worden geremd door economische terugslag. Hoe dan ook is er waarschijnlijk voor langere tijd een remmend effect op de komst van extra inwoners vanuit het buitenland. Dat kan naar schatting van het CPB alleen al dit en volgend jaar oplopen tot jaarlijks circa 70.000 tot 80.000 minder immigranten dan volgens de CBS prognose. Minder immigranten betekent op den duur minder baby’s. En aangezien in Nederland vooral fluctuaties in migratie de bevolkingsgroei bepalen, geldt de te verwachten remweg ook voor de bevolkingsgroei. Het lijkt daarom verstandig als plannenmakers de verwachtingen voor migratie en bevolkingsgroei voor de korte termijn ‘afschalen’ met vele tienduizenden per kalenderjaar.
Het gunstige effect van een rustiger tempo van bevolkingsgroei is onder meer dat de woningschaarste op korte termijn niet verder zal oplopen. Voor de langere termijn is het nog maar de vraag of de behoefte aan een miljoen extra woningen tot 2030 niet te hoog is ingeschat.
