Door Hanneke Kijne. Deze column verscheen in Mooi Meubilair, een magazine vol informatie en inspiratie over de inrichting van de openbare ruimte. Vraag nu uw exemplaar aan via www.mooimeubilair.nl.
Dit jaar bleek opeens de ruimte van de Dam indrukwekkend; niet de gezamenlijke stilte maar de leegte, de afwezigheid van mensen, bleek van enorme betekenis. Het ontwerp van de Dam leent zich uitstekend voor het dragen van die betekenis; met opzet zo ontworpen dat het plein zowel in leegte, als compleet gevuld, enorme indruk maakt.
Inmiddels kunnen we terugkijken op het eerste halfjaar van 2020, waarbij opviel hoe belangrijk de openbare ruimte in steden is. Voor iedereen werd duidelijk dat de directe publieke omgeving rondom de woningen waarin iedereen zich verschanste, van groot belang is. Ruimte die we eerder als vanzelfsprekend ervoeren, vaak als ruimte waar je je alleen doorheen beweegt, werd bijzonder. Publieke ruimte werd opeens gezien en gewaardeerd. De ruimte bij uitstek om vrijelijk te kunnen bewegen, frisse lucht te happen, elkaar op afstand te ontmoeten, te sporten en van te genieten. Niet alleen de buitenruimte zelf kreeg een herwaardering, ook werd men een stuk bewuster van de natuur. De groene tuintjes, bomen en groene plekjes in woonstraten, stadsparken; opeens werd de natuur opgemerkt en hoog gewaardeerd.
Ruimte die we eerder als vanzelfsprekend ervoeren, werd bijzonder
Voor ontwerpers van de publieke ruimte is die gemeenschappelijke opwaardering van de publieke ruimte natuurlijk heerlijk. Wij zijn gewend om veel energie en tijd te steken in het overtuigen van opdrachtgevers van de noodzaak van voldoende publieke ruimte, van het belang van een hoogwaardige duurzame kwaliteit, en een groene en blauwe inrichting van die publieke ruimte. Als ontwerper probeer je altijd de vooropgestelde ambities en doelstellingen van een opdrachtgever te maximaliseren voor wat betreft kwaliteit en duurzaamheid.
Voor het Wilhelminaplein (zie foto) hadden we de mazzel dat we vanuit de gemeenteraad van Leeuwarden de opdracht meekregen om bomen toe te voegen. Technisch gezien was dat nog een hele uitdaging vanwege de ondergrondse parkeergarage. Bovendien leek dat tegengesteld aan de functie als markt- en evenementenplein en het gewenste zicht op het Gerechtsgebouw en Fries Museum. De vraag hebben we destijds gebruikt om zoveel mogelijk duurzame kwaliteit te ontwerpen: door het aantal bomen op het plein, en door de posities van de bomen in kwaliteit te maximaliseren. Als soort bomen zijn meerstammige suikeresdoorns voorgesteld, zodat brede boomkronen ontstonden. Onder de boomkronen zijn grote alzijdige zitplekken ontworpen, ’s avonds geaccentueerd door de geïntegreerde verlichting. Met de spuitertjes in de verharding is een levendig en veelgebruikt plein ontstaan.
Ook het Wilhelminaplein heeft zich het afgelopen halfjaar bewezen als belangrijke openbare ruimte van Leeuwarden; geen markt, kermis of andere evenementen, maar wel veel kwaliteit als publieke ruimte voor alle inwoners van Leeuwarden.
Hopelijk is de nieuwe gedeelde waardering van de publieke buitenruimte blijvend, evenals de erkenning van het gemeenschappelijk belang daarvan voor wat betreft de bijdrage aan onze urgente klimaatadaptieve ambities.
Hanneke Kijne is eigenaar van MORE landscape en was als hoofdontwerper/projectleider en voormalig mede-eigenaar van HOSPER onder meer betrokken bij de herinrichting van het Wilhelminaplein in Leeuwarden.
