‘In zijn algemeenheid geldt dat Oss een heel groene gemeente is, al is dat vaak niet het beeld van de buitenwacht’, zegt wethouder Johan van der Schoot. Desondanks zijn er plannen om het centrum te vergroenen. ‘Groen heb je niet alleen voor de natuur en voor de biodiversiteit. Heel belangrijk is ook een aantrekkelijke woon-werk- en recreatieomgeving, met daarbij het accent op die gezonde leefomgeving en een omgeving die tot welbevinden leidt. In deze coronatijd zie je dat mensen zich extra bewust zijn van het belang van een fijne omgeving. We kijken langzamerhand ook met andere ogen naar het belang van de groene omgeving. Er ligt dan ook een herinrichtingsopgave voor het groen, zowel in de stad als in ons buitengebied.’
Die herinrichtingsopgave komt deels voort uit nieuwe functionaliteiten, zegt Van der Schoot. ‘Als je meer inzet op wonen komt die discussie over het groen ook nadrukkelijker op. Als je weet dat het veranderende klimaat effect heeft, zul je iets moeten doen met bijvoorbeeld waterafvoer door middel van wadi’s. Als je in de stad plannen maakt voor de woonomgeving dan gaat dat automatisch gepaard met groen. Als je straten opnieuw gaat aanleggen, heb je te maken met bomen die er al heel lang staan en groot zijn geworden. Bovendien heb je te maken met ziekten en plagen in het groen. Je ziet dat door de klimaatverandering de vitaliteit van het groen onder druk staat. Dus ga je ook andere keuzes maken en in die herinrichting vertalen. Door die nieuwe functionaliteiten en de samenleving zoals die nu in elkaar zit, moet je dus op een nieuwe manier naar je groen kijken.’
Consumentengedrag
'We zijn eigenlijk in 2014 al samen met de gemeente begonnen met de Taskforce Centrum Oss’, zegt centrummanager Jack van Lieshout. ‘We zagen toch enkele ontwikkelingen waardoor we als Centrummanagement Oss (waarin ondernemers in het centrum samenwerken om het stadscentrum aantrekkelijk te maken en te houden, red.) intensiever met de gemeente zijn gaan optrekken.
De kansen voor het Osse centrum liggen volgens de gemeente in het versterken van de ontmoetingsfunctie voor de eigen inwoners. Dit betekent niet alleen het aanwijzen van een (compacter) concentratiegebied voor de detailhandel, maar ook het toevoegen van andere publiekstrekkende functies en activiteiten aan het centrum. Van der Schoot: ‘Met name voor het centrum geldt dat winkelen een heel andere functie heeft gekregen. Natuurlijk is het nog steeds boodschappen doen. Maar steeds meer telt de beleving en het uitje. Mensen moeten er kunnen verblijven. En dat is meer dan winkel in en winkel uit. Je wilt dus een aantrekkelijke sfeer creëren.’
'Het winkelen van nu is niet meer te vergelijken met het winkelen van tien jaar geleden'
In de toekomstvisie Koers Stadshart uit 2016 staat: “Een aantrekkelijk decor, dus aantrekkelijke gevels en panden, dragen in positieve zin bij aan de sfeer. Naast het decor is ook de inrichting van de openbare ruimte van belang. Er wordt ingezet op een eigen ruimtelijke karakteristiek van straten en pleinen. Meer groen in de stad verhoogt hierbij de sfeer en de belevingswaarde.” ‘Als je weet dat Oss een warme stad is, wil je water inbrengen en dan wil je bomen hebben. Kortom, zowel het klimaat als die andere functionaliteiten die je hebt, dwingen tot herinrichting.’
Oss wil in 2050 klimaatrobuust zijn: dat wil zeggen voldoende bestand tegen overlast door hevige regenval, hitte en droogte. Bij herinrichting en groot onderhoud in de openbare ruimte wordt het Middelgrote steden als Oss hebben het lastig, vooral met het veranderende consumentengedrag. We zagen ook dat we toe waren aan uitbreiding van functies in de stad. Het domein van de stad voor winkelen en horeca is over, dat moet duidelijk aangevuld worden. Het winkelen van nu is niet meer te vergelijken met het winkelen van 10 jaar geleden. Aan de hand van de gebiedsprofi elen zijn we gaan kijken: wat kun je met de straten, wat kun je met de pleinen, wat kun je met bepaalde gedeelten van de stad? Zo zijn we ook naar groen gaan kijken, want dat is tocheen heel belangrijke factor. Bij een gezonde leefomgeving hoort ook groen.’
Om de binnenstad van Oss te transformeren van een place to buy naar een place to be/meet heeft Centrummanagement Oss een plan ontwikkeld voor Park Eikenboomgaard. Het moet een multifunctioneel park worden met veel groen en water, een gracht en amfitheater die als wadi dienen, hoogteverschillen, ruimte voor theater, kleinkunst, exposities, kermis en manifestaties. Het doel van het park is om zowel het centrum de noodzakel?ke impulsen te geven en het verbeteren van het imago van het centrum en Oss, als te investeren in groen, klimaatadaptatie en duurzaamheid. Volgens Centrummanagement bieden de klimaataanpassingen kansen voor vergroening van de openbare ruimte (en vermindering van hittestress) en economische ontwikkelingregenwater afgekoppeld van het gemengd rioolstelsel. Regenwater wordt zo veel als mogelijk vastgehouden waar het valt en toegevoegd aan grondwater of oppervlaktewater.
Walkwartier
Een van de gebieden in het centrum waaraan gewerkt wordt is het toekomstige Walkwartier. Het gebied in de omgeving van De Wal ( zoals het Walplein en de Walstraat) is volgens de gemeente niet meer in balans. Er is sprake van relatief veel leegstand en de V&D als belangrijke publiekstrekker is weggevallen. Op de plaats waar het oude pand van het voormalige grootwarenhuis (winkeloppervlakte 4000 vierkante meter) staat, komen ruim 130 appartementen in een woontoren en boven winkels . Verder komt er een cultuurhuis met onder andere de bibliotheek en stadsarchief. Parkeerterrein De Wal wordt omgevormd tot een groen, intiem stadsplein, waarbij bij de herinrichting wordt uitgegaan van de aanwezige kwaliteit van de grote platanen. De aangrenzende Carmelietenstraat wordt aantrekkelijker met extra ruimte voor stedelijk groen omdat de nieuwe bebouwing verder van de straat af ligt.
Van der Schoot: ‘Als je in dat gebied meer dan honderd woningen creëert, dan zul je die ook aantrekkelijk moeten maken. Dus ga je ook groen aanleggen. In de routekaart Groen, Blauw & Natuur staat een aantal thema’s en een daarvan is dat we groen, blauw en natuur dichtbij willen hebben. Met andere woorden, als je daar wonen creëert, moet je dichtbij ook iets creëren. Ook gezondheid is een thema; we willen gevarieerd en volop groen aanwezig hebben in de inrichting en je maakt het klimaatbestendig.’
Met investeringen in groen, blauw en natuur worden volgens de wethouder ook klimaatveranderingen opgevangen om overlast van hitte – het stadscentrum van Oss en de oudere wijken zijn gevoelig voor hittestress – droogte en nattigheid te beperken. Conform de ambities uit de routekaart Groen, Blauw & Natuur werkt Oss aan de kwaliteit van het bomenbestand, ecologisch bermbeheer, natuur en ecologie in de stad en in de polder. Ook wordt gekeken naar de mogelijkheden om natuurinclusief bouwen meer te integreren in bouwprojecten en initiatieven. Bij de plannen voor vergroening in het centrum van Oss zijn diverse partijen betrokken. ‘Wij praten met allerlei partijen in dit verband. Waterschap Aa en Maas is zo’n partij. Maar we praten onder meer ook met IVN, Centrummanagement, stadslandbouworganisatie Stadse Boeren, Landschapsbeheer Oss, bewonersgroepen. Er zijn allerlei partijen die zich ook hardmaken voor groen en die betrekken we daar zoveel mogelijk bij.’
