Margarete Heitmüller, kwartiermaker van de organisatie 100% Tempelhofer Feld, glúndert als zij omschrijft tot welk gebruik de eindeloze vlakte van Tempelhof leidt. Skaten, picknicken, festivals en moestuinen. Gaat het echter over de actie die zij voerde om te voorkomen dat het gebied werd bebouwd, de wens van de Berlijnse Senaat, dan verandert de toon al snel naar bijzonder serieus. Weken voerde zij met haar organisatie actie om de inwoners van de stad op de hoogte te brengen van de plannen van de Senaat en hen op basis van de juiste informatie een keuze te laten maken via een referendum.
Luchtbrug van de geallieerden
De grote liefde van de Berlijners voor de luchthaven voert terug naar de Tweede Wereldoorlog: het was het belangrijkste vliegveld in de luchtbrug van de geallieerden tijdens de blokkade van Berlijn door de Sovjet-Unie in 1948 en 1949. De sluiting van het vliegveld stuitte op veel weerstand van inwoners en politici, maar werd toch door de Berlijnse Senaat in 2008 gesloten. Twee jaar later werd het vliegveld heropend als (tijdelijk) stadspark en sindsdien heeft de stad het ongemoeid gelaten: alle luchthaveninfrastructuur op het enorme terrein – maar liefst 380 hectare – is nog altijd behouden.
Wel ging het stadsbestuur aan de slag met de toekomst van het vliegveld. Samen met projectontwikkelaars maakte de stad alvast een plan om van Tempelhof een park te maken met woningen aan de randen. De stad heeft immers te maken met een forse groei – ruim veertigduizend per jaar – en een flink tekort aan woningen. De grond van het vliegveld heeft ze in eigendom en lijkt de uitgelezen kans om aan de slag te gaan.
We willen het houden zoals het is: groots, weids, dicht bij de stad
‘Veel Berlijners zijn het er niet mee eens om een gedeelte van het terrein op te offeren voor woningbouw. We willen het houden zoals het is: groots, weids, dicht bij de stad’, stelt Heitmüller. ‘Bovendien bevindt nog geen tien procent van de woningen in dit plan zich in de categorie betaalbaar, de rest is voor luxe woningen (41 procent) en ruimte voor bedrijven (50 procent). Maar leegstaande kantoorruimte kent de stad genoeg en het drama rondom het nieuwe vliegveld Brandenburg draagt extra bij aan de antipathie van de stadsinwoners tegen de politiek en tegen bebouwing van Tempelhof.’
De race gelopen?
Heitmüller gaat aan de slag met het schrijven van een wet, start een handtekeningenactie en weet een referendum af te dwingen over de toekomst van het terrein. En ze wonnen, met een percentage van maar liefst 64 procent. Even leek de race gelopen, maar inmiddels wordt er al weer gemorreld aan de status quo, stelt Heitmüller. Want de wet die ze schreven, is in allerijl opgesteld en de stad zoekt naarstig naar manieren om eronderuit te komen. Op het Landelijk Congres Openbare Ruimte (december 2014) vertelde Heitmüller dat de organisatie bezig is zélf een plan voor de toekomst op te stellen, een slimme manier om het heft in eigen hand te houden. Op de Vakdagen Stad & Ruimte (18 en 19 maart 2015) vertelde zij daar meer over.
