Hoe corona de ene regio-economie keihard raakt, maar de andere niet

Dit is een verkorte voorpublicatie uit BT Magazine. In de uitgebreide versie van dit artikel, dat verschijnt in BT nummer 2 van dit jaar, kijkt Rienstra terug op de economische prestaties van de regionale economie in 2019, met een vooruitblik naar 2020.

2020 wordt internationaal, nationaal en regionaal een jaar van economische krimp. Het Centraal Planbureau, het IMF en het Economisch Bureau van de ING hebben dit voorjaar een beeld geschetst waarbij de Nederlandse economie met 6-8% krimpt. Het is ook duidelijk dat bepaalde economische sectoren meer en zichtbaar last hebben van de coronacrisis dan anderen en dat bepaalde regio’s door hun sectorsamenstelling kwetsbaarder zijn. Wat betekent dit voor de regionale winnaars van 2019, Haarlemmermeer en Almere? In beide regio’s groeide de economie vorig jaar met 4 procent, terwijl de landelijke groei 1,8 procent bedroeg.

Haarlemmermeer

Haarlemmermeer herbergt in belangrijke mate de Mainport Schiphol. En deze Mainport wordt door haar internationale vervoersrelaties zeer hard getroffen. Zo nam het aantal vliegbewegingen in maart en april 2020 af met 80 tot 90 procent. Passagiers worden nauwelijks nog vervoerd, deels vindt er nog substitutie met vrachtvluchten plaats.

Met behulp van een input-outputtabel voor Haarlemmermeer kunnen we het productie- en omzetverlies van de luchtvaartsector op zijn economische effecten doorrekenen. Een belangrijk deel van de productiewaarde bestaat uit export. Voor de gehele vervoer en opslagsector in de Haarlemmermeer gaat het dan om ongeveer 2/3 deel. De luchtvaart neemt naar schatting 69 procent van de productie van deze sector voor zijn rekening.

Het economisch bureau van de ING heeft een tweetal scenario’s voor de Nederlandse economie in 2020 geschetst, waarvan het basisscenario op dit moment het meest realistisch lijkt. Het gaat daarbij om een ontwikkeling die de economie in de maanden maart en april door de intelligente lockdown het meest doet krimpen, maar die zich gaandeweg door versoepelingen van de maatregelen vanaf de maand mei tot het 95 procent-niveau van december 2019 herstelt. Dit scenario is in die zin optimistisch dat het geen rekening houdt met een tweede lockdown of gedeeltelijk uitstel of afstel van versoepeling in bepaalde sectoren. Zelfs als dit optimistische scenario van ING realiteit wordt en ook voor de luchtvaartsector geldt, is de invloed van corona op de regionale economie van Haarlemmermeer ingrijpend, zo blijkt uit de resultaten van onze regionale input-outputanalyse. Het gaat hierbij nu alleen om de zogenoemde 1e orde-effecten voor de regio Haarlemmermeer. Het moge duidelijk zijn dat deze effecten zich in nieuwe rondes sectoraal en (inter)regionaal verder voortzetten totdat er geen effect meer zichtbaar is.

Een omzetverlies van 3,0 miljard euro in de luchtvaartsector betekent een totaal verlies van productiewaarde in de regio Haarlemmermeer van 3,8 miljard euro. De specialistische zakelijke diensten, uitzendbureaus en verhuur van roerende goederen zoals autoverhuur zijn naast de overige onderdelen van de vervoer en opslagsector (personen- en goederenvervoer over de weg) de belangrijkste eerste slachtoffers van dit verlies in de regio. In totaal gaat het om een potentieel verlies van bijna 1,5 miljard euro toegevoegde waarde en 10.000 arbeidsplaatsen.

Almere

In Almere is, los van het eventuele inkomens- en werkgelegenheidsverlies van werkforensen op Schiphol, sprake van een andere situatie dan in de Haarlemmermeer. De bevolkingsgroei en de bouw van woningen zetten zich gedurende de eerste maanden van 2020 gewoon voort. En ook de leasebedrijven zoals LeasePlan Nederland (hoofdkantoor op de Zuidas in Amsterdam) en Athlon Car Lease laten nog groeicijfers over het eerste kwartaal van 2020 zien (LeasePlan, 8 mei 2020: +5,6%). Toch is ook bij deze bedrijven sprake van voorbereiding op financiële klappen als gevolg van het niet kunnen voldoen van de leasetarieven door bedrijven en particulieren in de rest van het jaar. De bestedingseffecten bij leasebedrijven ijlen in dat opzicht na. Toch lijkt het er daarmee op dat Almere in 2020 relatief gunstig uit de coronacrisis komt.