Het besluit betekent dat de opening van Lelystad Airport voor de vierde keer is uitgesteld, tot teleurstelling van de provincie Flevoland en de gemeente Lelystad. In een gezamenlijke verklaring laten zij weten dat de regio ‘sterk op de proef wordt gesteld door het herhaaldelijke uitstel’. Aan de andere kant is er ook begrip voor de ‘harde realiteit van de coronacrisis’.

Maar de coronacrisis is slechts een van de redenen van het uitstel. Gezamenlijk onderzoek van de Commissie voor de milieueffectrapportage (MER) en het RIVM wijst uit dat de depositie van stikstof is onderschat. Zo is onterecht aangenomen dat de uitlaatgassen van vliegtuigen door verbrandingswarmte opstijgen, waardoor de neerslag van stikstof op Natura 2000-gebied de Veluwe te laag is berekend. In de berekening van de onderzoeksinstituten bedraagt de maximale depositie 1,18 mol per hectare per jaar. In de MER van 2018 is sprake van maximaal 0,59 mol per hectare per jaar. Dat verschil is cruciaal, want voor projecten boven de 1 mol moet een natuurvergunning aangevraagd worden.

‘Camouflage van stikstofprobleem’

‘Wij zijn ontzettend blij met deze uitkomst’, reageert Jaap Kloosterziel, woordvoerder namens de Samenwerkende Actiegroepen tegen Laagvliegen (SATL). In SATL zijn achttien actiegroepen van bezorgde burgers verenigd. Zij strijden tegen de voorgenomen laagvliegroutes van en naar Lelystad Airport en hadden Van Nieuwenhuizen bewogen om nader onderzoek te doen naar de stikstofuitstoot. ‘Los van het gegeven dat de opening weer is uitgesteld; er is opnieuw aangetoond dat er in het voordeel van de luchtvaart is gerekend en in het nadeel van burgers en natuur.’

Ook ervaart Kloosterziel een ‘duidelijke strategie’, zoals hij het noemt. ‘Natuurlijk ligt de luchtvaart vanwege de coronacrisis stil, dat is een feit. Maar nu wordt dit gebruikt ter camouflage van de uitkomsten van het onderzoek van het RIVM en de Commissie voor de MER. Dat is flauw, het draagt ook niet bij aan het vertrouwen van burgers in de overheid. Dat onderzoek geeft ons namelijk grotendeels gelijk.’

Eenduidige berekeningen

Naast de verkeerde berekening van de stikstofdepositie komen de onderzoekers wel tot de conclusie dat de effecten van vliegverkeer boven de 3.000 voet ‘niet beter in beeld konden en kunnen worden gebracht’. Ook zijn de effecten van autoverkeer van en naar de luchthaven in beeld gebracht volgens de regels van het toenmalige Programma Aanpak Stikstof (PAS).

Maar de Raad van State heeft vorig jaar mei een streep gezet door de PAS. ‘Daarom is het nodig om stikstofemissies opnieuw te beoordelen, ook die van de grote Nederlandse luchthavens die nu geen natuurvergunning hebben’, schrijven het RIVM en de Commissie voor de MER. Uit de evaluatie blijkt dat er uiteenlopende en deels tegenstrijdige uitgangspunten bij de rekenregels zijn. De Commissie en het RIVM adviseren de minister daarom te zorgen voor eenduidige instructies voor toekomstige stikstofberekeningen. Daarnaast wijzen zij erop dat berekeningen ‘transparant en reproduceerbaar’ moeten zijn.

Provincie wil duidelijkheid

Wat de precieze gevolgen zijn van dit ministersbesluit, is nog lastig in te schatten. Bij de aanvraag van een natuurvergunning is natuurcompensatie een complex vraagstuk, zeker nu de PAS naar de prullenbak is verwezen.  Stikstofvraagstukken zijn daarmee een heet hangijzer in de politiek geworden. Ook zijn er in maart 2021 Tweede Kamerverkiezingen. Het is juist vanwege de burgerprotesten niet ondenkbaar dat de luchthaven inzet wordt van die verkiezingen.

Provincie Flevoland en gemeente Lelystad rekenen er echter op dat het kabinet ‘haar belofte om de besluitvorming over openstelling van Lelystad Airport deze kabinetsperiode af te ronden, inlost’. Om die reden willen provincie en stad ook ‘heldere afspraken’ maken met de minister. Ook Lelystad Airport, waar Hanne Buis directeur is, wijst erop dat het van belang is dat de politieke besluitvorming over de luchthaven in de Tweede Kamer zo snel mogelijk wordt afgerond. ‘Daarmee wordt perspectief aan de luchtvaart en aan de regio gegeven.’ Airport Lelystad meldt verder dat het proces om de natuurvergunning aan te vragen inmiddels in gang is gezet.

Kloosterziel hoopt namens SATL juist dat verdere politieke besluitvorming op ‘on hold’ wordt gezet. Hij acht opening in november 2021 niet verstandig, juist ook omdat in 2023 het luchtruim opnieuw wordt ingedeeld. ‘Dat kan betekenen dat vliegtuigen dan niet zo laag van en naar Lelystad hoeven te vliegen, wat voor alle belangen goed zou zijn. Wij zijn er groot voorstander van om de kwestie door te schuiven naar 2023.’

Aan dat scenario willen Flevoland en Lelystad niet denken. Zij wijzen in hun verklaring ook op de korte termijn en willen graag compensatie voor de al geleden en nog te lijden sociaaleconomische schade.