De discussie over ‘verdozing’ van het landschap speelt op lokaal, regionaal en nationaal niveau. In december nam de Tweede Kamer een motie aan om de toename van het aantal grote distributiecentra in Nederland tegen te gaan. Logistieke centra moeten compacter, geconcentreerder en multifunctioneler, stelde het College van Rijksadviseurs (CRA) afgelopen jaar in een advies. En inderdaad: de verdozing gaat steeds sneller. In 2019 openden negentien nieuwe XXL-distributiecentra hun deuren, blijkt uit een inventarisatie van adviesbureau BCI. Nog eens twaalf megacentra werden aangekondigd.
'Waarom slechts symptomen bestrijden en de oorzaken buiten beschouwing laten?'
Hoe moeten we nu omgaan met deze verdozing? Ik verbaas mij over de vele oproepen het aantal nieuwe XXL-locaties in te perken. Waarom slechts symptomen bestrijden en de oorzaken buiten beschouwing laten? Een belangrijke oorzaak is de aanhoudende groei van e-commerce. Wij consumenten kiezen massaal voor het gemak van thuis op de bank winkelen. De omzet van webwinkels groeit jaar na jaar met dubbele cijfers en aan die trend lijkt voorlopig geen einde te komen. Er is niet alleen ruimte nodig voor de logistiek tot aan de voordeur, maar ook voor het verwerken van retourzendingen door consumenten die ontevreden zijn met hun aankoop of na het thuis passen van kleding toch een andere maat nodig hebben.
Tegelijkertijd hebben de fysieke winkels het moeilijk. Na jaren van dalende leegstand is het aantal lege winkels in 2019 weer opgelopen. Uit cijfers van onderzoeksbureau Locatus blijkt dat de leegstand in een jaar tijd steeg van 6,7 procent naar 7,3 procent, waarmee we bijna weer terug zijn op het niveau van de piek in 2015, toen 7,5 procent van winkels leegstond. De winkels lopen leeg en de stad verandert langzaam maar zeker in een openluchtmuseum.
'Verdozing is het voortschrijden van de tijdgeest'
Verdozing en de afkalvende trouw aan de fysieke winkels zijn ontwikkelingen die direct samenhangen met veranderend consumentengedrag. Waar de dozen met voorraad vroeger achterin de winkel lagen, zijn de rollen nu omgekeerd en nemen de winkels een klein deel van de ruimte in van de XXL-dozen langs de snelwegen. Van de doos in de winkel naar de winkel in de doos; de vraag die mij bezighoudt is of we dan niet moeten accepteren dat verdozing onomkeerbaar is. Het is een voorbeeld van hoe wij als Nederlanders met ons dagelijkse consumptiegedrag de fysieke leefomgeving vormgeven. Verdozing is het voortschrijden van de tijdgeest. In plaats van roepen dat het steeds maar minder en kleiner moet, kunnen we daarom beter kijken naar een zorgvuldige planning en inpassing van de broodnodige logistieke capaciteit.
