In de laatste vijf jaar zijn bijna 24.500 woningen op (voormalige) bedrijventerreinen gebouwd in Nederland. Dat is ongeveer 8 procent van het totaal aan nieuwbouwwoningen. Het leeuwendeel van de woningen op bedrijventerreinen, circa 7.870, is in Amsterdam gerealiseerd, voornamelijk in de grootschalige transformatiegebieden Buiksloterham en Overamstel.
In Groningen zijn 1.945 woningen op bedrijventerreinen gebouwd, in Delft 1.128 en in Wageningen 753. Het hoge aandeel studentenwoningen is te verklaren door meerdere factoren. Volgens het Bureau Stedelijke Planning ervaren studenten niet snel (geluids)overlast. Ook is het deels ingegeven door noodzaak, vanwege het tekort aan studentenhuisvesting in veel steden. Daarentegen is de locatie van een binnenstedelijk terrein ten opzichte van het centrum vaak gunstig, wat studenten doorgaans belangrijk vinden.
Het valt op dat in Rotterdam en Utrecht relatief weinig woningen op bedrijventerreinen zijn gerealiseerd. Joris Quaedflieg, consultant bij Bureau Stedelijke Planning, licht toe dat dit voornamelijk is ingegeven door de druk op de ruimte en woningbouwopgave die in Amsterdam veel hoger ligt. ‘In Amsterdam is daarom in de laatste vijf jaar ook veel verdicht op bedrijventerreinen.’
‘Maar toch zie je ook dat Rotterdam en Utrecht op diverse locaties in de stad bezig zijn met de planvorming voor woningbouw op bedrijventerreinen, bijvoorbeeld in Merwe-Vierhavens, Wisselspoor en de Merwedekanaalzone. Functiemenging is maatwerk, waarbij goed nagedacht moet worden over welke woon- en welke werkdoelgroepen te combineren zijn en op welke wijze. Woningen bij zware industrie, dat gaat niet werken,' aldus Quaedflieg.
Cees-Jan Pen, lector aan de Fontys Hogescholen, hoopt Rotterdam en Utrecht dit mede doen vanwege de mogelijke beperkingen die woningen op bedrijventerreinen kunnen veroorzaken voor bedrijven. Beide steden hebben forse circulaire ambities en beseffen hoop ik dat bedrijventerreinen een belangrijke rol spelen voor de circulaire transitie waar we in zitten. 'Zo hebben ze in Utrecht bijvoorbeeld aangegeven dat Lage Weide een economisch gebied is waar niet gewoond moet worden. Het sociaal-economisch belang van het gebied is groot en Lage Weide huisvest stuwende bedrijven in een door verzorgende bedrijven gedomineerde Utrechtse economie.'
Ondanks dat de woningbouwdruk in Amsterdam onvergelijkbare en ongekende proporties kent, vindt Pen dat het wonen op bedrijventerreinen niet altijd de oplossing is. Volgens hem is wonen op een bedrijventerrein in sommige gevallen qua regelgeving en leefbaarheid gewoon niet mogelijk. 'Maar juist door de woningbouwopgave hebben of krijgen steeds meer bedrijven en bedrijventerreinen last van oprukkende woningbouwproblemen. Bedrijven en bedrijventerreinen worden hierbij klemgezet. Bedrijventerreinen zijn van oudsher juist ontwikkeld om stuwende bedrijven een plek te bieden. Het kan toch bijvoorbeeld niet zo zijn dat één student ervoor zorgt dat een firma niet welkom is op een bedrijventerrein.'
'De Amsterdamse uitkomsten met betrekking tot de Noordelijke IJ-oevers bevestigen de grote zorgen die ik heb. Naar die plek wordt te eenzijdig en met een kwantitatieve woningbouwbril gekeken. Zeker 70% van de aanwezige bedrijven kan worden gemengd met woningbouw, maar veel te licht wordt omgegaan met de 30% van de bedrijven die worden beperkt door woningbouw. Helaas zie je dat gemeenten en ontwikkelaars gewoon hun huiswerk niet doen met betrekking tot een basis-economische analyse van bedrijvigheid en wensen van bedrijven in deze gebieden. Op een haast nimby-achtige wijze wordt zonder kennis over de kosten en impact op de bedrijven dan gezegd dat er wel plek is voor deze bedrijven in de regio. Het doet mij wel goed dat burgemeester Halsema recent aan heeft gegeven dat tot en met 2040 havenbedrijven niet worden ingeperkt', besluit Pen.