5 diersoorten in de energietransitie en hun gewoontes

Meer lezen van Sven Ringelberg? Lees dan zijn andere artikelen op stadszaken.nl of bezoek zijn website Transitiepaden.

De energietransitie is een complex gebeuren waarin vooral de samenwerking tussen alle verschillende stakeholders het belangrijkst is. Dit praten over stakeholders voelt voor mij alleen wat koud en afstandelijk. Regelmatig beeld ik me dan ook al die stakeholders als verschillende diersoorten in. Een stuk persoonlijker en grappiger om ze zo met elkaar te vergelijken. In dit artikel neem ik je graag mee in de wonderlijke wereld van het dierenrijk van de energietransitie. 

1. De hydra – de gemeente

Een meerkoppig monster voor een meerkoppige energietransitie. De hydra is als regiehouder van de energietransitie een diersoort die iedereen erbij wil hebben, maar tegelijkertijd op afstand wil houden. Al die koppen maken het soms lastig tot een goed gesprek met de juiste kop te komen. Dit is voor de hydra zelf ook lastig, soms zijn er zoveel koppen bijgekomen dat de taakverdeling niet helemaal helder meer is. De lijkt intimiderend, maar niets is minder waar. Hercules had het fout, de koppen van de hydra zijn niet gevaarlijk, maar essentieel om al die geluiden in de energietransitie samen te brengen.

• Natuurlijke vrienden: Het mag dan weliswaar botsen, maar de hydra is vrienden met alle diersoorten in de energietransitie.
• Natuurlijke vijanden: De grootste vijand van de hydra is de hydra zelf. Al die koppen tot één besluit laten komen is een enorme opgave. Bovendien helpt het niet dat de hydra soms moet wachten op beslissingen van de moeder alle hydra’s: de Rijksoverheid.
• Dierentip: De hydra mag leren niet altijd zelf alles op te willen lossen. Een regierol in de energietransitie betekent niet dat je kop overal tussen moet komen. De ruimte laten aan andere partijen kan helpen meer voor elkaar te krijgen.

2. De melkkoe – de woningcorporatie

Een melkkoe om te starten met de energietransitie. De melkkoe wordt bij ieder overleg betrokken en voor haar weides zijn al tien bestemmingen bedacht. Maar heeft er iemand nagedacht wat de kalfjes (huurders) vinden van al deze aandacht voor duurzame weides? Kunnen we nog wel op dezelfde weide blijven wonen en is het betaalbaar? Voor de melkkoe is de energietransitie een belangrijk onderwerp, maar laten we eerlijk zijn, de afgelopen jaren is wel heel veel van de melkomzet ingezet voor alles behalve de weides. Koeien mogen dan wel overkomen als een rustige en grote groep, maar grote weides betekenen nog niet dat het geld aan de grassprieten groeit.

• Natuurlijke vrienden: Andere melkkoeien zijn geen echte concurrenten, maar worden wel goed in de gaten gehouden. Overleg en verschil van inzicht over hoe we de weides moeten onderhouden bestaat zeker, maar puntje bij paaltje zoeken koeien elkaar op.
• Natuurlijke vijanden: De hydra is geen échte vijand, maar wekt wel frustratie op. Iedere kop heeft weer een hand vol vragen over de weides. De koe vraagt zich wel eens af of die koppen elkaar überhaupt kennen en of er begrip is voor hoe complex het is om de weide goed te onderhouden.
• Dierentip: De melkkoe mag leren zichzelf slimmer te positioneren. De prestatieafspraken met de hydra zijn ook bedoeld om eigen doelen te verwezenlijken. Voor veel spelers in de energietransitie is de melkkoe een complexe speler. Uitleggen waarom je welke keuzes hebt gemaakt voor de wei kan geen kwaad. 

3. De kogelvis – de vereniging van eigenaren (VvE)

Een delicatesse die niet zonder risico’s is. De kogelvis lijkt een kleine speler in de energietransitie. We horen er weinig over, in het Klimaatakkoord krijgt deze groep nauwelijks de aandacht. Toch valt maar liefst 10 procent van de woningen onder het domein van de kogelvis. In grote steden als Amsterdam en Rotterdam schiet dit aantal zelfs naar 40 tot 50 procent. Zonder de kogelvis kunnen we energietransitie op onze buik schrijven.

Die stekels, die zijn best eng. Voor marktpartijen is de kogelvis vaak een delicatesse die overgeslagen wordt. Liever inzetten op een mierenhoop (particulieren) of een melkkoe (woningcorporatie). Maar al die bestuurders en beheerders van kogelvissen hebben best goede ideeën over hoe beter om te gaan met die stekels. Het begint met wat meer waardering voor de kogelvis, vooral bij de kleinere onder hen (VvE’s onder de 10 appartementen). Hier valt nog een wereld te winnen.

• Natuurlijke vrienden: De hydra weet niet altijd wat ze aan moet met al die kogelvissen. Voor kogelvissen een kans om duidelijk aan te geven wat de behoefte is. In meerdere gemeenten zijn er inmiddels partijen die expertise hebben opgebouwd met kogelvissen, bijvoorbeeld de VvE010 in Rotterdam, de VvE-balie in Den Haag en de Economic Board in Utrecht.
• Natuurlijke vijanden: Sommige kogelvissen werken in één gebouw samen met melkkoeien, onder de noemer gespikkeld bezit. Dit geeft soms spanning, omdat beide een andere doelgroep bedienen. 
• Dierentip: Kogelvissen mogen leren meer van elkaar te leren. Er zwemmen inmiddels een hoop duurzame kogelvissen rond, wat zijn hun tips?

4. De leeuw – de marktpartij

De koning van de energietransitie. De verwachtingen zijn enorm van de leeuw, met zijn innovaties komen we er wel in de energietransitie. Het moet allemaal goedkoper, sneller en gemakkelijker. Hiervoor moet de leeuw jagen, maar dit gebeurt selectief. Die grote verwachtingen kosten ook energie. Voor iedere prooi moet er ook een hoop verteerd worden. Een leeuw jaagt het liefst op grote prooien: de melkkoe en de grote mierenhoop (particulieren) komen dan eerder op één te staan dan die versnipperde groepjes kogelvissen.

• Natuurlijke vrienden: De leeuw zoekt waar mogelijk strategische vriendschappen op met de hydra en de melkkoe. Er is kracht in aantallen.
• Natuurlijke vijanden: De leeuw wil graag werken met de kogelvis, maar is bang voor de stekels. Vaak gaat er een hele tijd overheen voordat de kogelvis heeft vergaderd en besloten heeft om te investeren. Aangezien de leeuw tot twintig uur per dag kan slapen, moet jagen selectief gebeuren.
• Dierentip: De leeuw mag leren creatief om te gaan met kogelvissen en mieren. Het verenigen van deze partijen, zodat het de jacht van de leeuw waard is, daar ligt een kans.

5. De mier – de particulier

Sterker en groter dan hij eruitziet. De energietransitie bestaat uit miljoenen mieren met elk eigen meningen en interesses. Er gaat veel aandacht uit naar deze groep, regelmatig staat er een mier op de voorpagina van een grote krant. In de participatietrajecten van de hydra wordt veel over deze groep gesproken. De grote wens van veel spelers in de energietransitie is de mieren op een mierenhoop te vegen. We hebben schaal en standaardisatie nodig om al die mierenhuizen te verduurzamen.

• Natuurlijke vrienden: De mier kijkt ondanks alle verbeterpunten op tegen de hydra. De informatie van de hydra wordt gezien als onafhankelijk. Er spelen nog wel een hoop vragen bij de mier, het gaat immers om zijn mooie huis.
• Natuurlijke vijanden: Veel mieren werken samen onder een kogelvis (VvE), maar lang niet alle mieren kunnen dit waarderen: ‘Het is toch mijn mierenhoop, waarom moet ik samen beslissen?’ 
• Dierentip: De mier mag leren dat niet alles op zijn manier kan. Als mier samenwerken als hoop is dan misschien wel niet precies wat je wilt, maar zo komen we allemaal een stap verder.