In het rapport worden zorgen geuit over de toename van (X)XL-vastgoed. Grote hallen zonder ramen die tienduizenden vierkante meters grond in beslag nemen, kunnen een grote impact hebben op landschap, infrastructuur en stad. Het gaat bijvoorbeeld om de grote distributiecentra die vanaf de snelweg te zien zijn.  Omdat overheden weinig grip hebben op de ontwikkeling kwam het college in oktober met een advies over hoe Rijk en regio de regie kunnen nemen.

De toverwoorden in het rapport van het College van Rijksadviseurs omtrent logistieke centra zijn: compacter, minder, geconcentreerder en multifunctioneler. Ruimtelijke clustering is daarbij een van de genoemde oplossingen. Buck: ‘Er wordt niets gezegd over het aantal, de omvang en de locaties van de clusters. Over het dilemma dat clustering de  bestaande spanningen op de logistieke arbeidsmarkt versterkt, staat geen woord in het rapport. Bovendien zorgt vergaande clustering voor grotere woon-werkafstanden van het personeel dat werkt in deze distributiecentra, met negatieve milieu- en bereikbaarheidseffecten tot gevolg.’

Ook moeten, zo staat in het rapport, linten met (X)XL-bebouwing en solitair vastgoed aangepakt worden. Dit laatste zijn de eenlingen die als losstaand object in het landschap staan en per vierkante meter de grootste impact op landschappelijke kwaliteit hebben. 

Het rapport beschrijft dat daar planologische instrumenten voor nodig zijn. ‘Denk aan de rood-voor-rood-regeling die wordt gebruikt voor het opruimen van agrarische bebouwing. Maak eventuele uitbreidingen onmogelijk.’ Dit is een van de passages waar Buck over gevallen is. ‘Solitaire centra kan je niet zo makkelijk aanpakken. Die staan daar legaal en het kost gigantisch veel om ze weg te halen. Er wordt niets gezegd over wie dat gaat betalen.’

Vooringenomenheid

Naast het ontbreken van kosten-batenanalyses, onderbouwende vakliteratuur en juiste redeneringen zijn de adviezen, volgens het adviesbureau, geschreven op basis van vooringenomenheid. ‘Het onderzoek begon al met het negatief benaderen van verdozing. Wij gebruiken het woord verdozing niet. Dat is framing pur sang. Stel dat ASML in een pand van Wehkamp had gezeten, zijn dan die zogenaamde dozen plotseling zo erg niet?

‘En tuurlijk begrijp ik dat ASML een andere economische toegevoegde waarde heeft, maar een distributiecentrum is niet illegaal. In de discussies lijkt dat soms wel zo. De centra staan op bedrijventerreinen die zorgvuldig gekozen zijn en passen binnen de beleidskaders. Bovendien moeten we niet doen alsof dit een plotselinge trend is. Dit had je al jaren aan kunnen zien komen’, vervolgt Buck.

Daarnaast vindt hij dat het verbieden van bouwen op Greenfields, landschap dat nog helemaal leeg is, ook geen oplossing. ‘Distributiecentra zijn geen kernreactoren. Hiermee zeg ik niet dat er geen probleem is. Discussie over dit onderwerp is hartstikke goed, maar van het College van Rijksadviseurs mag je toch meer inhoudelijke onderbouwing en uitgewerkte adviezen verwachten.’