De gemeente Apeldoorn zit momenteel midden in het besluitvormingsproces omtrent de aanleg van een snel mobiel 5G-netwerk, want de gemeente wil de eerste Nederlandse gemeente zijn met een operationeel 5G-netwerk. Een woordvoerder van de gemeente laat weten: ‘Apeldoorn is in gesprek met een onderneming uit Oostenrijk. Dit bedrijf wil in Apeldoorn een modern communicatienetwerk aanleggen. Het Oostenrijkse initiatief behelst een netwerk dat functionaliteiten biedt vergelijkbaar met 5G.'
Niet iedereen loopt echter warm voor de plannen. De definitieve beslissing over het snelle mobiele netwerk werd eerder uitgesteld nadat Apeldoorners en partijen in de gemeenteraad hun zorgen uitten. Nu heeft ook de Stichting Stralingsarm Nederland zich in het debat gemengd, door een persoonlijke schadeclaim bij voorstanders van het project in te dienen. De stichting beweert in het belang van de Nederlandse burger op te treden tegen potentiële gezondheidsrisico’s die de aanleg van het 5G-netwerk met zich mee zou brengen. Hiertoe spande de stichting op 30 september een zaak aan bij de Gelderse rechtbank, met het verzoek of de rechter kan oordelen over ‘de hoofdelijke aansprakelijkheid van de wethouder en raadsleden'.
‘Stichting Stralingsarm komt op voor de belangen van Nederlanders die last hebben van elektrogevoeligheid. Zij houdt raadsleden en wethouder verantwoordelijk voor een toename van straling en daarmee "ongezondheid", zodra zij toestaan dat dit netwerk wordt geïntroduceerd in Apeldoorn,’ zegt de woordvoerder van de Gemeente Apeldoorn. De stichting hanteert de leus ‘wie schade maakt, moet betalen', en wil deze nu verzilveren.
Krant De Stentor meldt dat de raadsleden inmiddels een mail van de stichting hebben ontvangen, met daarin een claim op een oplopend bedrag van reeds tienduizenden euro’s. Op het moment van schrijven bedroeg dit in totaal 44.450 euro. Als de raadsleden afstand nemen van de plannen voor het 5G-netwerk, komt de claim te vervallen, stelt de Stichting Stralingsarm Nederland. In een online gepubliceerde brief aan de raadsleden schrijft Luca van Dinter, bestuurslid en juridisch adviseur van de stichting: ‘Ons doel is om met Apeldoorn een krachtig voorbeeld te stellen voor alle andere gemeenteraden in het land.’ Van Dinter was niet bereikbaar voor verder commentaar.
Intimidatie en misbruik procedure
Om haar acties te rechtvaardigen, beroept Stichting Stralingsarm Nederland zich naar eigen zeggen op het voorzorgsbeginsel. Dit beginsel, dat in 2008 is beschreven door de Gezondheidsraad, kan gebruikt worden bij het invoeren van nieuwe technieken. Het is een strategie die beschrijft hoe je zorgvuldig en transparant om kan gaan met onzekerheden die nieuwe technologie met zich meebrengt.
Anita Nijboer, advocaat omgevingsrecht en partner bij Kennedy Van Der Laan, is zeer kritisch op deze werkwijze van de stichting. ‘Als een gemeente een aantoonbaar schadelijk besluit neemt, wat bij 5G overigens niet het geval is, kun je deze gemeente als geheel aansprakelijk stellen, niet gemeenteraadsleden persoonlijk.’ Ze vervolgt: ‘Het is te gek voor woorden. Er zijn talloze manieren om de politiek op een correcte en adequate manier te beïnvloeden. Door je stem te laten gelden, door in te spreken, brieven te sturen, gesprekken te voeren, of door desnoods zelf een politieke partij te beginnen. Deze stichting probeert echter het stemgedrag van raadsleden te beïnvloeden door individuele raadsleden aansprakelijk te stellen als zij een voor de stichting onwelvallige beslissing nemen. Het is intimidatie en misbruik van juridische procedures.’
(tekst gaat door onder afbeelding)
Afbeelding uit de brief die Stichting Stralingsarm Nederland naar de Apeldoornse raad stuurde
Zelf heeft de stichting hoge verwachtingen van de procedure. In zijn brief schrijft Van Dinter: 'Die zaak (de procedure tegen de Apeldoornse raadsleden en wethouder, red.) gaan we winnen!’ In een ander openbaar document, waarin Van Dinter een machtiging toelicht waarmee de stichting namens burgers een procedure kan starten, lezen we: ‘In de gemeente Apeldoorn hebben we al laten zien dat het werkt als je voorstemmende gemeenteraadsleden aansprakelijk stelt.’
Advocaat omgevingsrecht Nijboer denkt echter dat de Apeldoornse bestuurders geen schadevergoeding hoeven te betalen. ‘De procedure zal nergens toe leiden. De raadsleden hoeven niet bang te zijn voor financiële gevolgen. Een persoonlijke procedure tegen raadsleden om stemgedrag te sturen, is niet de juiste handelswijze en levert eerder onrechtmatigheid op dan dat het stemgedrag van deze raadsleden verandert.’
Geen aantoonbare schade
Apeldoorn wil de eerste gemeente in Nederland zijn met een operationeel 5G-netwerk. De opvolger van het nu gebruikte 4G betekent sneller en stabieler internet, met een grotere capaciteit. Dat biedt mogelijkheden voor consumenten, maar ook voor allerhande smart city-toepassingen, die snelle uitwisseling van grote hoeveelheden data nodig hebben.
Tegenstanders van 5G, waaronder dus de Stichting Stralingsarm Nederland, stellen echter dat de technologie schadelijk is voor de gezondheid. Hebben zij een punt? Volgens de wetenschap hoogstwaarschijnlijk niet. Monique Beerlage is algemeen secretaris bij het Kennisplatform Elektromagnetische Velden en Gezondheid, een samenwerking van onder meer het RIVM, TNO en GGD GHOR Nederland. Op de vraag of er aantoonbaar bewijs is dat 5G schadelijk kan zijn voor de gezondheid, legt zij uit dat het netwerk in wezen niet zo veel verschilt van voorgangers: ‘Het netwerk bestaat uit drie verschillende frequentiebanden. De twee laagste liggen dicht bij banden die door andere netwerken gebruikt worden, dus in dat opzicht verschilt 5G niet van voorgangers.’
En de laatste? ‘De hoogste frequentie is nieuw, die wordt pas over enkele jaren uitgerold. Dit is de frequentie waar mensen zich zorgen om maken. Alle signalen moeten echter beneden blootstellingslimieten blijven die binnenkort ook wettelijk vastgelegd worden, en dat geldt ook voor deze hoge frequentie. Deze straling komt bovendien niet verder dan je huid. En blootstellingslimieten voorzien in de effecten die dit met zich mee kan brengen.’ Het enige mogelijke gevaar zit volgens Beerlage in extreem lang bellen. ‘Er zijn aanwijzingen dat heel lang bellen kan bijdragen aan het vormen van hersentumoren. Maar daarin verschilt 5G niet van haar voorgangers 4G en 3G.’
Lastig in dit verhaal zijn mensen die claimen elektrogevoelig te zijn. De Stichting Stralingsarm Nederland stelt specifiek in het belang van deze mensen op te treden. Elektrogevoeligheid is een wetenschappelijk lastig begrip, omdat causaliteit lastig te bewijzen is. Volgens het Kennisplatform Elektromagnetische Velden en Gezondheid hebben elektrogevoeligen wel degelijk gezondheidsklachten, maar is de oorzaak ervan nog onduidelijk. Elektrogevoeligheid zou dus ook een andere oorzaak kunnen hebben dan straling, ondanks dat de patiënt anders beweert.
