Wat zijn redenen van gemeenten om vastgoed in bezit te hebben?
Gemeenten hebben te maken met beleidsdoelen. Zo moeten gemeenten ervoor zorgen dat er een zwembad is en dat er genoeg ruimte is voor scholen. Ook hebben sommigen gemeenten de ambtswoning in hun bezit. Verder moet er gedacht worden aan wijk- en buurtcentra en kantoren waar ambtenaren kunnen werken. Uit het onderzoek blijkt dat ongeveer 30 procent van het vastgoed geen beleidsdoel dient.

Wim Fieggen van het Instituut voor Vastgoed en Duurzaamheid (IVVD), een kennisplatform voor de vastgoedbranche, zegt dat gemeenten ook ‘strategisch’ vastgoed hebben. ‘De positie van een gemeente aan een onderhandelingstafel kan sterker worden als er een gebouw wordt aangekocht. De gemeente is ook maar een partij tussen projectontwikkelaars en burgers. Op sommige posities wil je als gemeente wel de controle over de stad houden/hebben.’

Waarom zouden gemeenten vastgoed verkopen?
Fieggen vertelt dat dit door de geschiedenis zo is gegroeid. ‘Gemeenten krijgen steeds meer op hun bordje. Ook financieel. Hierdoor is het soms noodzakelijk om gebouwen te verkopen, zodat gemeenten meer financiële ruimte krijgen. Gemeenten moeten afwegen of ze een euro steken in gebouw of in een inwoners.’

Duurzaamheid speelt ook een rol. Sommige gebouwen zijn bijvoorbeeld niet duurzaam. Deze gebouwen kosten geld om op te knappen. Fieggen: ‘Bovendien past het niet bij de duurzaamheidsdoelstellingen die gehaald moeten worden.’

‘Ook komt het bijvoorbeeld voor dat scholen fuseren of kleiner worden. ‘Hierdoor is het soms ook handig om vierkante meters af te stoten’, vervolgt Fieggen.

Ook is het volgens hem niet altijd noodzakelijk om vastgoed in bezit te houden. ‘Soms is kantoorruimte huren goedkoper dan zelf een kantoor onderhouden. De gemeenten zijn vooral verantwoordelijk voor de gebouwen waar de markt niet in kan voorzien.’

Gemeenten kunnen toch ook geld verdienen met een gebouw?
De euro van een belastingbetaler speelt een rol, dus je kan je afvragen of dat de taak is van een gemeente. Fieggen: ‘Tuurlijk kan een gemeente speculeren op het meer waard worden van een gebouw, maar een gebouw kan natuurlijk ook minder waard worden. Als dat gebeurt, dan is dat moeilijk te verkopen. Bovendien is een gemeente gebonden aan allerlei regels.’

Wat is het ideale percentage van vastgoed dat in bezit is van de gemeente?
Er lijkt geen ideaal percentage te bestaan. Het hangt af van heel veel verschillende factoren, zoals politiek en type stad. Fieggen: ‘Zo spelen er in Haarlem, met allerlei monumentale en dus niet-duurzame gebouwen, hele andere uitdagingen dan in het moderne Almere. Ook maakt het uit of de gemeente bestaat uit veel kernen om vooral de stad omvat. Amsterdam is ook weer een bijzondere stad, vanwege de erfpachtregels daar.

Kan gemeentelijk vastgoed een rol spelen bij het oplossen van de woningnood?
Gemeenten kunnen met hun vastgoed- en grondportefeuilles invloed hebben op woningbouw. Zo kopen sommigen gemeenten grond op waar gebouwd op moet worden. Ook kunnen ze natuurlijk iets betekenen met de gebouwen die ze in hun bezit hebben.

Lees het hele benchmarkrapport hier: