Deze column verscheen eerder in vakblad ROm. ROm is gratis voor ambtenaren ruimte, infrastructuur en milieu bij de rijksoverheid, provincies, gemeenten en waterschappen. Word nu abonnee.
Bereikbaarheid is een grote opgave bij grootschalige binnenstedelijke transformaties. Nieuwe woonbuurten zorgen voor meer verkeersbewegingen dan bedrijven en kantoren. Gelukkig benadrukt de NOVI dat investeringen en afstemming voor een optimale mobiliteit noodzakelijk zijn bij woningbouw. Het Rijk neemt hierbij zelf een belangrijke verantwoordelijkheid; het is verantwoordelijk voor de investeringen in bereikbaarheid, die in veel gevallen gekoppeld zijn aan grootschalige gebiedsontwikkeling. Ik hoop dat dit in de definitieve NOVI blijft staan en dat het terugkomt in (toekomstig) rijksbeleid. Het sluit ook mooi aan bij het voornemen van het kabinet in het Klimaatakkoord: ‘De Rijksoverheid vormt het Infrastructuurfonds om naar een mobiliteitsfonds.’ Nu alleen het fonds nog even (voldoende) vullen.
‘Functies combineren draagt bij aan de levendigheid van een gebied’
De NOVI legt de nadruk op het combineren van functies; de dagelijkse praktijk bij stedelijke transformaties. Hierin zie ik dat steeds meer mogelijk is. Vroeger wilden we functies scheiden om overlast te voorkomen. Tegenwoordig zien we dat functies combineren bijdraagt aan de levendigheid van een gebied. Combineren gaat – zeker straks met de Omgevingswet – steeds makkelijker. Veel bedrijven weten hun overlast te beperken. De nadruk ligt minder op productie, en nieuwe technieken verminderen geluid, stof en trillingen. Een gemeentelijke omgevingsvisie leent zich goed om voorbij functies te kijken: welke (bestaande) functies kun je mengen met nieuwe woningen? Hiermee is een heel nieuwe typologie aan woonwijken te ontwikkelen.
De NOVI legt de verantwoordelijkheid voor de woningbouwopgave verder bij gemeenten, met daarbij verschillende ambities om de leefkwaliteit en veiligheid te vergroten. Voor gemeenten is het dus van belang om in het kader van de omgevingsvisie goed na te denken: wat vraagt een woningbouwgebied van de stad qua voorzieningen en bereikbaarheid? En wat kan zo’n gebied voor de stad betekenen? Denk aan een groter afzetgebied voor een winkelcentrum dat het moeilijk heeft. Of een gebied waar mensen een bedrijf aan huis kunnen starten. Misschien vormt het een vliegwiel voor de energietransitie door de aanleg van een nieuw warmtenet. Of gebruiken we de mooie waterkant in een oud havengebied voor recreatiemogelijkheden voor de hele stad – met daarbij een kans om de toenemende wateroverlast of hittestress te beteugelen?
Talloze kansen dus die de kwaliteit en de identiteit van een stad kunnen versterken en een gebied laten bloeien. Dat lukt alleen goed als je in vroegtijdig stadium integraal over die gebieden nadenkt. Een omgevingsvisie is daarvoor bij uitstek het instrument.
Over de auteur:
Jop Fackeldey is voorzitter van het programma Stedelijke Transformatie, een samenwerking tussen Rijk, provincies, gemeenten, ontwikkelaars, bouwers en investeerders. Hij schrijft in ROm een maandelijkse column over de urgentie, knelpunten en oplossingen, over goede en minder goede voorbeelden. Meer informatie: www.stedelijketransformatie.nl.
