In perspectief: hoe groot is de toerismesector in Nederland?
Het aantal toeristen in ons land is de afgelopen jaren, volgens het rapport, sterk toegenomen. Met toerisme wordt in Nederland inmiddels bijna net zoveel geld verdiend als in de bouwsector en tweemaal zoveel als in de landbouwsector. De toerismesector draagt voor 4 procent bij aan het BBP en levert zo’n 761 duizend banen op. In Nederland was de waarde van de totale toeristische bestedingen in 2016, ruim € 75 miljard. Voorlopig lijkt er geen einde te komen aan de groei. Waar in 2017 ruim 42 miljoen binnen- en buitenlandse toeristen ons land bezochten, worden er in 2030 ruim 59 miljoen toeristen verwacht. Het past bij een wereldwijde trend, want het aantal toeristen groeit over de hele wereld. Voor heel Nederland is de bezoekersintensiteit de laatste vijftien jaar enorm toegenomen. In 2003 had Nederland ruim 16 miljoen inwoners en meer dan 9 miljoen buitenlandse bezoekers; een ratio dus van 0,57. In 2017 bezochten bijna 18 miljoen (buitenlandse) toeristen ons land van 17 miljoen inwoners, een ratio van 1,05. De binnenlandse toeristen brengen het meeste geld in het laatje. De opbrengst uit bestedingen van buitenlanders groeit wel gestaag.
Waar komen de toeristen vandaan en waar gaan ze naartoe?
De meeste bezoekers zijn dagtoeristen en komen uit eigen land. Nederlanders maken jaarlijks zo’n anderhalf miljard dagtrips. Van de bezoekers die overnachten in Nederland in een logiesaccommodatie is ongeveer 60% afkomstig uit eigen land. Van de 40 procent buitenlandse toeristen komen vier op de vijf uit een Europees land. De meeste buitenlandse bezoekers komen uit Duitsland, België en Groot-Brittannië. Het inkomende toerisme vanuit Europa groeit op dit moment in absolute zin het hardst. Op het aantal buitenlandse gasten vormen Chinezen, met een aandeel van 2 procent, een relatief kleine groep. Wel zijn ze vaak op specifieke plekken, zoals Giethoorn en de Keukenhof, te vinden. Gelderland is de populairste provincie onder binnenlandse bezoekers, terwijl Noord-Holland de meeste buitenlandse toeristen ontvangt.
Toerisme levert ons land veel geld op. Wat zijn de negatieve gevolgen?
Naast geld zorgen toeristen voor levendigheid en een hoog voorzieningenniveau. Tot zover het positieve geluid: te veel toerisme leidt tot schade aan leefomgeving en samenleving in de vorm van overbelasting van de openbare ruimte, wegen, natuur en milieu en overlast voor bewoners. Zo staat de biodiversiteit in de Veluwe onder druk door het hoge aantal bezoekers en worden sommige Amsterdammers gek van de overlast. Draagkracht en draagvlak voor toerisme hangen natuurlijk af van de plek. Zo is er tijdens de Grand Prix van Zandvoort meer draagvlak voor toerisme dan op Schiermonnikoog, dat zich kenmerkt door stilte en natuurbeleving.
Hoe is het huidige beleid vormgegeven?
In het rapport staat dat het toerismebeleid nog vooral gericht is op het vergroten van inkomsten. Pas als een toename van toerisme leidt tot schade aan de leefomgeving of tot overlast voor bewoners, wordt nagedacht over het tegengaan hiervan. Perspectiefwisseling is, door de groei van het toerisme, noodzakelijk. De Rijksoverheid moet een grotere rol gaan spelen, omdat zij de lokale overheden aan kunnen zetten tot het maken van beleid. Dat is nodig omdat bewoners weinig worden betrokken bij toerismebeleid. Overheden zetten over het algemeen relatief weinig ambtelijke capaciteit in op toerisme. Daarnaast schiet het kennisniveau bij vooral kleinere gemeenten tekort.
Wat moet er gebeuren?
De opstellers van het rapport adviseren om binnen twee jaar voor alle regio’s in Nederland een toeristische strategie op te stellen. Op deze manier wordt vooraf duidelijk waar op gestuurd moet worden. Breng per regio de doelgroep in beeld en speel daarop in. Wil je als gebied de cultuurtoeristen of de natuurliefhebbers? Breng verder in kaart welke gebieden druk zijn en waar nog ruimte is. Denk aan alternatieve activiteiten in gebieden die nog niet massaal worden bezocht, bijvoorbeeld het Kröller-Muller als alternatief voor het Van Goghmuseum. ICT-mogelijkheden moeten volgens het rapport ook meer benut worden. Dankzij de nieuwste technologieën kunnen toeristenstromen in beeld worden gebracht, maar kunnen mensen ook via een app aangeven of ze last hebben van toeristen. Het is van essentieel belang dat bewoners betrokken worden. Zij zijn de ogen en oren van de buurt. Verder kan er draagvlak gecreëerd door compensatie. Dit kan door fysieke compensatie, helpen bij het aanleggen van geluidsisolatie, of door financiële compensatie. Zo betalen bewoners in toeristische wijken van Londen minder belasting als er meer bezoekers komen. Door meer samenwerking en beleid moet worden voorkomen dat toerisme Nederland ‘overkomt’.
