De 26 kilometer lange ringweg die gemeenten Beekdaelen, Brunssum, Landgraaf, Kerkrade en Heerlen verbindt is bijzonder, onder meer vanwege de voorgeschiedenis. Er is lang over gesproken, er was aardig wat verzet, en er speelden grote belangenen. Ook de omvang van het project is bijzonder: 12 kilometer nieuwe weg, 14 kilometer aanpassingen aan bestaande wegen, 39 bijzondere bruggen en viaducten (ontwerp: ipv Delft) en een 50 meter breed ecoduct bij de Brunssummerheide. Naast bedrijventerreinen ontsluit de ring grote attracties als LeisureDome, wintersportcentrum SnowWorld, dierentuin GaiaZOO, een klimbos, Kasteel Hoensbroek, sciencemuseum Continium, een van de grootste golfbanen van de Benelux en een grote woonboulevard. Samen trekken ze miljoenen bezoekers per jaar. Han Verheijden, ontwikkelaar van leisure-concepten, bedacht dat de weg niet alleen moet verbinden, maar een beleving op zich moet worden. Hij bedacht het concept 'Leisure Ring'.
1. Hoe kwam u op het idee van de Leisure Ring?
‘In eerste instantie waren de Amerikaanse parkways uit de eerste helft van de twintigste eeuw mijn inspiratiebron. Maar ik moest ook denken aan Disneyland bij Orlando in Florida. Dat is het grootste familie-entertainmentgebied ter wereld. De beleving van Disneyland speelt zich niet alleen af binnen de muren van het attractiepark, maar ook op de toegangswegen er omheen. Digitale borden langs de kant van de weg informeren je over rijtijden en nodigen uit tot bezoekjes aan andere attracties om Disneyland heen. Ook in Dubai maakt de infrastructuur integraal onderdeel uit van de belevingscultuur van de stad. De ringweg in Parkstad moet zelf ook ontspanning en beleving bieden en gebruikers nieuwsgierig maken naar het gebied. Over de weg rijden is meer dan enkel van A naar B gaan.’
2. U vergelijkt Parkstad met Orlando en Dubai. Is dat niet wat uit verhouding?
‘Ja, het zijn gebieden met een totaal andere dimensie, maar het concept is zeker vergelijkbaar. Het gaat in alle gevallen om grootschalige leisure in urbaan gebied. Met vaak ook thematische accommodaties. Parkstad heeft naast SnowWorld ook een SnowWorld-hotel. Je moet weten dat Parkstad een heel ander leisureprofiel heeft dan het bourgondische Maastricht of het “arcadisch” heuvelland, zoals ik het noem. Parkstad is een “avontuur”. Het gebied heeft een zeer rijke historie, die veel verder gaat dan het vrij bekende mijnbouwverleden. Het is al sinds de Romeinse tijd een handelscentrum en kent ook veel middeleeuwse relieken, zoals de abdij Rolduc in Kerkrade. Het kan zomaar zijn dat je ineens voor een middeleeuws klooster staat of voor een Romeins relict, allemaal in een urbaan gevormde omgeving. SnowWorld is gebouwd op een steenberg, een erfenis uit het mijnverleden.’
Bron: ipv Delft
3. Zoetermeer heeft zich ook willen profileren als grootschalig leisure-gebied, met een eigen SnowWorld, een golfbaan en een klimhal. Dat is maar deels gelukt. Een aantal attracties is failliet. Hoe voorkom je dat Parkstad Limburg hetzelfde overkomt?
‘Parkstad ligt in Zuid-Limburg, een van de belangrijkste toeristengebieden van Nederland. Bovendien worden de attracties in Parkstad niet als één collectief of cluster gepresenteerd, wat bij attracties vaak niet werkt. Elke attractie heeft een eigen locatie, biedt een eigen beleving en trekt een eigen publiek. De Leisure Ring zorgt ervoor dat ze allemaal goed bereikbaar zijn en draagt bij aan de bekendheid van alle voorzieningen en het leisure-imago.’
‘Je moet beseffen dat iemand die SnowWorld bezoekt niet op dezelfde dag een bezoek zal brengen aan het sciencemuseum of andersom. Het zijn individueel sterke concepten. SnowWorld trekt bijvoorbeeld topskiërs uit Oostenrijk, die er in de zomermaanden komen oefenen. Het is een topattractie. GaiaZOO won veel nationale prijzen en het leisure-gebied bij het stadion van Roda trekt jaarlijks meer dan 6 miljoen bestedende bezoekers.
4. Landt het concept van de Leisure Ring al onder de bewoners van de regio Parkstad?
‘Naar de bewoners is het project vanuit de broodnodige betere ontsluiting gepresenteerd, want hier profiteren zij zelf het meest van. Sinds de ring er ligt, kunnen zij zich veel sneller en gemakkelijker door Parkstad verplaatsen. Tegelijkertijd zien we dat de koppeling met leisure steeds meer onder hen gaat leven. Dat is goed, want het sterkt de leisure-identiteit van het gebied en draagt bij aan verdere ontwikkeling. Het zou mooi zijn als de inwoners zich meer ambassadeur gaan voelen van het gebied en nieuwe initiatieven aan de ring gaan ontplooien’.
5. Welke ontspannings- en belevingselementen zijn er aan de weg zelf toegevoegd? Wat mis je nog?
‘Het landschap is beleefbaar gemaakt door de weg zo te leggen dat er zichtlocaties mogelijk zijn. De bedoeling is dat de middengeleider een speciale ledverlichting krijgt die de weg ook overdag een eigen karakter geeft. Daar loopt nu een pilot voor. Ter hoogte van de afslag bij GaiaZOO is Ardenner breuksteen in het talud van het viaduct verwerkt, een verwijzing naar de dierentuin. Ik zou graag zien dat er in de toekomst meer van dit soort speelse verwijzingen naar attracties langs de weg komen. Maar het is wel lastig uit te voeren vanwege de wetgeving rondom veiligheid. Wegbeheerders zijn doorgaans erg terughoudend. Dat is best jammer, want met een weg of andere infrastructuur kun je zo veel meer doen.’
Buitenring Parkstad Limburg, The Netherlands from ipv Delft on Vimeo.
De Leisure Ring mag een speelse naamgeving zijn, dat maakte de noodzaak van de komst van de Buitenring volgens de regionale politiek niet kleiner. Uit onderzoek van vakblad BT en Stadszaken blijkt dat bereikbaarheid met stip op 1 staat als het gaat om de locatiekeuze van bedrijven. Maar de bedrijventerreinen die na de mijnsluitingen in Zuidoost-Limburg werden aangelegd, waren slecht ontsloten en trokken mede daardoor weinig bedrijven. Oud-gedeputeerde Ger Driessen en vicegouverneur benadrukte in 2011 dat Zuid-Limburg nog altijd een economische ‘doorstart’ aan het maken is. ‘Broodnodige groei van de bedrijvigheid en het toerisme is alleen maar mogelijk met een goede infrastructuur. De Buitenring vormt straks als het ware de ruggengraat voor veelzijdige ontwikkeling en versterking van de regio Parkstad.’
De Buitenring is een samenwerkingsproject van de Provincie Limburg, het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, Stadsregio Parkstad Limburg en de gemeenten Brunssum, Heerlen, Kerkrade, Landgraaf en Beekdaelen. Het tracé van de Buitenring beslaat zowel al bestaande wegdelen als nieuw aangelegde wegen. Naast de realisatiekosten van € 450 miljoen is budget vrij gemaakt om langs de weg bijzondere verwijzingen naar de omgeving en attracties te realiseren. Daarnaast staan langs de gehele route 35 kunstwerken verspreid, die volgens ontwerpbureau ipv Delft ‘aansluiten bij de identiteit van Buitenring Parkstad Limburg, geïnspireerd op het stoere Limburgse landschap.’
Verheijden is zijn hele werkzame leven actief geweest in de vrijetijdseconomie, van touroperating tot ontwikkeling en beheer van recreatiebedrijven. Ook heeft hij korte tijd gewerkt bij een stedenkundig bureau (‘Bureau Zandvoort’, nu onderdeel van Royal HaskoningDHV). In 1995 is door hem het adviesbureau ZKA opgezet. ‘Als ZKA onderscheidden wij ons door naast marktkennis en bedrijfseconomische expertise ook ruimtelijke knowhow in te zetten bij het ontwikkelen van vrijetijdsconcepten. De kwaliteit en identiteit van de omgeving is immers in grote mate bepalend voor succes bij leisure en toerisme,’ zegt hij. Na verkoop van ZKA in 2011 begon hij ‘Verheijden Concepten’. Met dit bedrijf ontwikkelt hij samen met een team van deskundigen uiteenlopende leisureconcepten, waaronder de Leisure Ring.
