Eerlijk is eerlijk, ik heb het boek niet gelezen, maar raakte bevangen door een podcast-aflevering over het boek Boom Town. In de podcast met de titel ‘The Worst Way to start a city’ prijst presentator Roman Mars het boek aan als een van de beste verhalende non-fictie van het jaar.

Klik hier om gelijk naar de aflevering uit de podcast-serie 99% Invisible te gaan.

Anderson reisde rond 2008 voor het eerst af naar Oklahoma City om reportage te maken over een nieuw basketbalteam Oklahoma City Thunder, dat haar debuut maakte in de nationale NBA-competitie. Zoals in de Verenigde Staten wel vaker gebeurt, had Oklahoma City het team ‘gekaapt’ van Seatlle, waar het onder de noemer Seatlle Supersonics furore maakte. Anderson raakte bevangen door de waargebeurde en goed gedocumenteerde geschiedenis van de landrun van 1889, die Oklahoma City in één dag op de kaart zette. Letterlijk. 

Op het grondvlak van ruwweg 50 bij 50 kilometer dat Oklahoma City vandaag beslaat, lag ooit een indianenreservaat. Maar omdat de stammen die er leefden samenzwoeren met de opstandelingen uit het zuiden, had de regering ze verbannen uit het gebied. Wat restte, was een stuk niemandsland.

Boomers

Een groep kolonisten onder leiding van oorlogsveteraan David Lewis Payne claimde dat het land toebehoorde aan boeren. De overheid zou volgens Payne niet in haar recht staan de kolonisten te weigeren. Payne richt een soort militie op – de ‘Boomer Army’ –- die het niemandsland verkent. Tegelijk lobbyt hij er bij het Congres voor om het niet toegewezen land open te stellen voor vestiging. Vier jaar na zijn dood in 1885 gebeurde dat. Wat volgde was misschien het wildste tafereel ooit bij de oprichting van een stad.

Op 2 april 1889 om 12.00 uur stelde fererale regering het gebied met een oppervlakte van de provincie Utrecht officieel open voor vestiging. Het nieuws van de aanstaande openstelling bereikte kolonisten wereldwijd. Op de dag van de landrun verzamelden zich naar schatting 100.000 'Boomers' aan de 300 kilometer lange grens die om het niemandsland heen lag.

Sooners

De run zelf verliep chaotisch, want hoe laat was het precies twaalf uur? Kolonisten bestormden het gebied te voet, te paard en te wagen. Wielen van wagens sloegen stuk op de rotsen in het onherbergzame gebied. Kolonisten bezweken van uitputting. Extra wrang voor de Boomers was dat ze, eenmaal aangekomen in het gebied, moesten constateren dat de mooiste stukjes land al waren ingenomen door valsspelers die, zodra de klok 12 uur sloeg uit bomen en andere schuilplaatsen tevoorschijn kwamen en hun vlaggen plantten. Daarmee legden ze officieel een claim om maximaal 160 are grond die per kolonist werd toegewezen. Deze valsspelers zouden de geschiedenis ingaan als ‘sooners’ en waren de werkelijke erfgenamen van Payne. De ‘sooners’ hadden zich minutieus voorbereid en ook al een verkavelings en -stratenplan gemaakt.

De tot de tanden gewapende kolonisten lieten zich echter niet zomaar de kaas van het brood eten. Dat leidde tot de nodige opstootjes in het veld. Maar journalist Anderson constateert dat er op die eerste avond al iets van een gemeenschapsgevoel ontstond, toen iemand op luide toon ‘Here’s your mule, Joe’ riep (hier is je ezel, Joe). Een zinsnede die van kolonist tot kolonist werd overgeroepen en snel weergalmde als groots spreekkoor. De sfeer in de kersverse stadskolonie leek op die in een voetbalstadion, maar dan 50 bij 50 kilometer groot. Althans, dat zegt de overlevering.

Anarchie

Het was echter nog lang geen pais en vree. Een advocaat genaamd Angelo Scott stoorde zich daags na de kolonisatie aan de anarchie die nog heerste. Hij riep een eerste ‘town meeting’ bijeen om landclaims te formaliseren en iets van een wegenpatroon te introduceren. Scott stuitte echter op onwil bij de ‘sooners’ die hun eigen 'stad in een stad' hadden gesticht, en niets wilden weten van het rechtvaardigheids- en organisatiedrang van de advocaat. Het eigenbelang stond voorop.

Wat de advocaat ook dwarszat, is dat het verkavelingspatroon van de ‘Sooners’ dwars stond op het verkavelingsplan van de ‘Boomers’. Uiteindelijk kozen Scott en zijn achterban eieren voor hun geld. Om verder bloedvergieten te voorkomen, accepteerden de Booners het valse spel van de Sooners. Om de twee stadsdelen van de Boomers en de Sooners op elkaar aan te sluiten, werden diagonaalstraten geïntroduceerd die de beide gebieden aan elkaar haakten.

Kerven

Vandaag de dag zijn deze 'kerven' nog altijd een belangrijke bron van congestie. Net zoals de term 'Boomers en Sooners’ nog steeds is ingebed in het dagelijks leven in Oklahoma City. Niet alleen is 'Boomer Sooner' de titel van een strijdlied van de University of Oklahoma; het is ook een scheldwoord (Boomer! Sooner!) dat supporters van strijdende footballteams naar elkaar roepen tijdens belangrijke confrontaties. Een van de football teams is zelfs naar de fraudulerende kolonisten genoemd: de Oklahoma Sooners.

Het verhaal over de Oklahoma als stad van pioniers wordt nog interessanter als de jaren zestig van de twintigste eeuw haar intrede doen. Boeing zoekt een testlocatie voor haar supersonische vliegprogramma. Het doel is om te onderzoeken hoe de overlast van het doorbreken van de geluidsbarrière – een soort donderslag – uitwerkt op de menselijke psyche. De handelskamer van Oklahoma stemt in met het gebruikt van de internationale luchthaven, waar nauwelijks internationale vluchten landen, voor een uitgebreid testprogramma met voorlopers van de Concorde. Al na een week regent het klachten van burgers die geconfronteerd worden met brekende ruiten, omlaag vallend pleisterwerk en allerlei vormen van overlast. Het stadbestuur, dat buiten de afspraken met Boeing is gehouden (laat staan burgers) verodonneert de handelskamer dat het geluid moet stoppen. Maar de handelskwamer weet het stadsbestuur ervan te overtuigen dat de tests een enorme kans betekenen voor Oklahoma City als centrum voor supersonisch vliegen. Maar na zes maanden met acht supersonische vluchten en donderslagen per dag en veel negatieve pers wordt draait het stadsbestuur onder druk van de bevolking het programma uiteindelijk de nek om. Het luidt het einde van supersonisch vliegprogramma van de vliegtuigbouwer uit Seatlle, dat ook de naamgever was van het basketballteam Supersonic Seattle in de jaren zestig. Het team dat door Oklahoma City – ironisch genoeg – als Oklahoma City Thunder naar de ‘Boom Town’ werd gehaald.

The Worst Way to Start a City - 99% Invisible: https://99percentinvisible.org/episode/the-worst-way-to-start-a-city/
Boom Town – San Anderson, ISBN 978-0-8041-3731-7