Auteur: Anne Martin Helbig
Het huidige coalitieakkoord heeft als titel “Gezond, Groen, Gelukkig Groningen” dus het mag duidelijk zijn dat de groene dakensubsidie ook de komende drie jaar blijft bestaan.
In 2008 is de gemeente Groningen met subsidie voor groene daken gestart als onderdeel van het programma “Duurzaamste Stad”. Vanuit het programma werd 100.000 euro gereserveerd voor de regeling. De subsidie was bedoeld voor particuliere dakeigenaren en bedroeg 30 euro per vierkante meter en kende een maximum van 1500 euro per aanvraag. De argumentatie destijds was dat “groene daken energiebesparend werken door de warmte in de winter vast te houden en door verkoeling te geven in de zomer. Ze werken als een buffer bij hevige regenval en ze trekken bloemen, zaden, beestjes en vogels aan. Ook hebben groene daken een positieve werking op de gezondheid van mensen. Bovendien brengen groene daken natuur in de stad en dat is goed voor een leefbare stad.”
In 2008 en 2009 realiseerden particuliere dakeigenaren met behulp van de regeling ruim zestig groene daken; in totaal 2500 vierkante meter. Omdat in 2009 het programma “Duurzaamste Stad” stopte, verviel ook de basis voor de groene dakensubsidie die sowieso als tijdelijke regeling was opgezet. Gezien het succes van de regeling in de eerste twee jaar was de wens vanuit de politiek om groene daken blijvend te stimuleren. Dit resulteerde in de opdracht om een nieuwe regeling te maken.
Door de introductie van de Wet gemeentelijke watertaken in 2008 en vervolgens de Waterwet in 2009 ontstond een wettelijke basis om vanuit de rioolbelasting maatregelen te financieren die een positieve bijdrage leveren aan de stedelijke waterproblematiek. Zoals het voorkomen van negatieve gevolgen van piekbuien. Het groene dak als middel om het effect van piekbuien in stedelijk gebied te beperken, werd de basis voor de nieuwe regeling die vanaf 2010 van start ging. Deze was niet meer uitsluitend bestemd voor particulieren, maar ook voor bedrijven. Sindsdien kan de subsidie worden ingezet voor daken van zes tot duizend vierkante meter. De argumentatie daarbij is dat de kosten die worden gemaakt door het subsidiëren van een groen dak, kostenbesparend werken op het totaal. Een kubieke meter water opvangen op een groen dak is goedkoper dan dezelfde hoeveelheid water opvangen in beton onder de grond.
Biodiversiteitsdaken
In eerste instantie werden in Groningen vooral groene daken met Sedum-beplanting aangelegd. Maar onder andere door de inspanning van stadsecoloog Klaas van Nierop zijn in de loop van de jaren ook diverse ecologische groene daken aangelegd, zoals bijvoorbeeld op het Werkmancollege (verwijzing naar foto). Door de grote variatie inheemse planten die veel nectar of stuifmeel leveren of als waardplant dienen voor vlinders, zijn deze daken voor insecten erg interessant. Uit waarnemingen in 2012 bleek dat van de dertig gezaaide planten minstens twintig bloeiden en druk werden bezocht door verschillende bijen en hommels.
Waterbeleid
Het heeft een aantal jaren geduurd totdat de waterschappen in Groningen het belang onderkenden van groene daken voor het stedelijke watersysteem. Weliswaar is het effect van een groen dak op de waterhuishouding gering gedurende de lange natte periodes in het najaar en de winter, maar met name tijdens de zomerse piekbuien zijn groene daken in stedelijke versteende gebieden juist van groot belang als het gaat om wateropvang. Inmiddels is een groen dak tijdens het watertoetsproces en in het daaruit volgende wateradvies een volwaardige optie geworden.
Promotie
Het is niet alleen de subsidie die ervoor heeft gezorgd dat de groene daken steeds meer gemeengoed zijn geworden in Groningen. De doorlopende communicatie over het belang van groen en water in de stad en met name wat je daar als inwoner zelf aan kunt doen, hebben er ook aan bijgedragen. In de, op de lokale tv uitgezonden, programma’s Plons, Tegels eruit, Tuin erin en GoudGroen zijn groene daken doorlopend gepromoot. In de campagne voor zonne-energie is de optie om groene daken te combineren met zonnepanelen en het voordeel qua opbrengst, duidelijk over het voetlicht gebracht.
Belangrijke drager
Het afgelopen decennium is een leefbare klimaatbestendige stad steeds belangijker geworden. De stad groeit, de openbare ruimte wordt steeds meer gebruikt als leefruimte. De gevolgen van klimaatverandering worden steeds duidelijker. Wateroverlast als gevolg van heftige neerslag en hittestress zijn de meest in het oog springende gevolgen. Door de in 2018 uitgevoerde stresstesten wordt ook steeds duidelijker wat het effect hiervan is op bijvoorbeeld gezondheid en het verblijfsklimaat in de stad. Het in de inleiding genoemde coalitieakkoord van het huidige college en de structuurvisie hebben als centraal thema “Leefkwaliteit”. Het groene dak is dan ook een van de dragers van die gezonde, groene, leefbare en klimaatbestendige stad. En een symbool.
Anne Martin Helbig is beleidsmedewerker water, energie en duurzaamheid bij de afdeling Ruimtelijk Beleid en Ontwerp van directie Stadsontwikkeling van de gemeente Groningen.
