Op het thema verduurzaming is wel voortgang geboekt. Zo daalt de energie-index van de corporatiesector al enkele achtereenvolgende jaren. Maar de ambitie om jaarlijks 30.000 sociale huurwoningen bij te bouwen, werd slechts voor de helft waargemaakt. Daarmee is geen vooruitgang geboekt ten opzichte van het jaar 2017. Op basis van afgegeven bouwvergunningen spreekt de minister de verwachting uit dat de productie in 2019 enigzins hoger zal uitvallen. Vlak voor de crisis leverden Nederlandse woningcorporaties op jaarbasis nog zo'n 28.000 nieuwe woningen op.
Minister Ollongren suggereert dat de stagnatie deels verband houdt met de grote nadruk die corporaties leggen op verduurzaming. ‘Corporaties richten hun aandacht op de grote uitdagingen die het beheer en de verduurzaming van de woningvoorraad met zich meebrengen. De nieuwbouw krijgt minder prioriteit', schrijft ze in een brief aan de Tweede Kamer.
Kamerlid Erik Ronnes (CDA): 'Verbaasd'
Kamerlid Erik Ronnes, CDA-woorvoerder Wonen, zegt 'verbaasd' te zijn door de koppeling die de minister legt met verduurzaming. 'Het kabinet heeft zelf aangegeven dat de corporatiesector een aanjaagfunctie heeft bij het verduurzamen van de gebouwde omgeving. Samen met collega-kamerlid Daniel Koerhuis (VVD. red.) heb ik al eens aan de minister gevraagd of het stapelen van duurzaamheidseisen niet een negatieve impact heeft op de bouwproductie. Daar was ze niet van overtuigd. Nu zegt ze zelf dat de keuze van corporaties voor verduurzaming ten koste gaat van de nieuwbouw. Ik heb de minister daarvoor om ophelding gevraagd. Wat mij betreft is het realiseren van betaalbare woonruimte de allergrootste prioriteit en vervolgens pas duurzaamheid.'
Paulus Jansen: 'Corporaties moeten kiezen'
‘Door de verhuurdersheffing en toegenomen fiscale druk hebben corporaties steeds minder financiële middelen tot hun beschikking', stelt Paulus Jansen, directeur van de Woonbond. 'Woningcorporaties werken aan drie grote opgaven: het beschikbaar stellen van woningen, het betaalbaar houden van dit aanbod en het verduurzamen van dit aanbod. Zij moeten dus keuzes maken en kiezen nu primair voor betaalbaarheid en verduurzaming, ook omdat verduurzaming uiteindelijk bijdraagt aan betaalbaarheid door een lagere energierekening'.
Aedes: 'Betaalbaarheid en nieuwbouw blijven onze hoogste prioriteiten, nog vóór verduurzaming'
Een woordvoerder van corporatiekoepel Aedes wijst in een reactie ook op de beperkte financiële ruimte die de corporaties genieten: ‘Het kabinet heeft de afgelopen jaren telkens de belastingen verhoogd die woningcorporaties moeten opbrengen. Dat gaat onvermijdelijk ten koste van de investeringsruimte van corporaties. Dus moeten corporaties kiezen: niet alles kan. Het betaalbaar houden van de huren geniet nu de hoogste prioriteit, wat mede wordt bereikt door de huren niet meer te verhogen dan de inflatie.’
Aedes: 'Minstens 30.000 blijft de ambitie'
De Aedes-woordvoerder wijst er echter op dat de ambitie om de nieuwbouwproductie de komende jaren te verhogen naar minstens 30.000 sociale huurwoningen per jaar niet van de baan is. ‘Betaalbaarheid en nieuwbouw blijven onze primaire doelen, nog vóór verduurzaming. Maar bij nieuwbouw stuiten corporaties naast beperkte investeringsruimte wel op nog andere belemmerende factoren: beschikbare locaties, hoge bouwkosten en gemeentelijke procedures.’
Voor het feit dat de ambitie om 30.000 woningen te realiseren bij lange na niet is gehaald, moet het Rijk volgens Jansen de hand in eigen boezem steken: ‘Het Rijk zelf is de hoofdveroorzaker van de tekorten. In het visiedocument Plan voor de Volkshuisvesting dat de Woonbond eind mei presenteerde, pleiten we voor afschaffing van extra belastingdruk voor woningcorporaties, om zo investeringen in zowel betaalbaarheid, beschikbaarheid als verduurzaming mogelijk te maken'.
Erik Ronnes: 'Ik vind dat de minister niet kan accepteren dat provincies de nullijn hanteren uitgaande van 100 procent plancapacitiet.'
Volgens Aedes wordt hier momenteel onderzoek naar gedaan: 'Er zijn zorgen of corporaties op langere termijn voldoende financiële ruimte hebben om de maatschappelijke opgaven waar zij voor staan uit te kunnen voeren. Aedes en het kabinet doen daar samen onderzoek naar. Eind dit jaar wordt daarvan resultaat verwacht.’
Ronnes: overprogrammeren is noodzaak
'Uit recent onderzoek blijkt dat het achterblijven van financiën de primaire oorzaak is dat woningcorporaties er niet in slagen de woningen te bouwen die ze moeten bouwen. Een het gebrek aan harde plancapaciteit komt daar als belangrijke tweede oorzaak daar direct achteraan', benadrukt Erik Ronnes. 'Het tekort aan die locaties baart mij enorm veel zorgen, want het draagt mede bij aan een prijsopdrijvend effect dat de mogelijkheden van corporaties om te bouwen alleen maar verslechterd. Je ziet dat provincies wel degelijk plancapaciteit hebben. Maar als je dan kijkt welk aandeel harde plancapaciteit is, ontstaat een zorgwekkend beeld. Tot nog toe kiest de minister de minnelelijke weg door via woondeals provincies en gemeenten ertoe te bewegen meer te bouwen. Maar ze heeft ook gewoon de bevoegdheid om dat via een directieve aanwijzing te doen. Provincies en steden lopen nu echt vast en dat komt niet in laatste plaats door het starre beleid van de provincies.'
'Ik vind dat de minister niet kan accepteren dat provincies de nullijn hanteren uitgaande van 100 procent plancapacitiet. Overprogrammeren is noodzakelijk om de benodigde aantal woningen ook echt snel te realiseren.'
Lees ook Middenhuur taak van corporaties? Ja/Nee in ons Dossier Challenge middenhuur
