Vijf prijswinnende openbare ruimtes, is uw openbare ruimte de beste in 2019?

Voor het 15e jaar op rij organiseert vakblad Stedelijk Interieur de Award Beste Openbare Ruimte, de ‘missverkiezing’ voor de openbare ruimte. Een deskundige jury kiest tijdens het Landelijk Congres Openbare Ruimte (LCOR) op 20 juni in Rotterdam, samen met het publiek, de mooiste, robuuste en best functionerende openbare ruimte van Nederland.

We zetten voor u een vijftal eerdere winnaars op rij. Wat kunnen we van hen leren? En wordt u de winnaar van 2019? Meld uw openbare ruimte nu dan nu aan en maak kans op de titel ‘Beste Openbare Ruimte van Nederland 2019’.

1. Wilhelminaplein,  Leeuwarden

Het Wilhelminaplein, voorheen officieel en nu officieus het Zaailand genoemd, was lange tijd geen populaire plek. Het oude markt- en kermisplein was te groot. Mensen voelden zich er verloren. Het ontwerp voor een nieuw plein, gemaakt door Hosper Architecten en de gemeente, richtte zich dus op het aanbrengen van de menselijke maat. Het plein moest een soort huiskamer worden. Dit werd bereikt met een met een tweetal ogenschijnlijk simpele doch effectieve en destijds door de jury geroemde ingrepen: het toevoegen van een strook appartementen en het bouwen van het Fries Museum aan de randen van het gebied. Daarnaast werden er banken en bomen aan de rand van het plein geplaatst en werd er een fontein geïnstalleerd. Door de aanpassingen werd het plein compacte ren behapbaarder voor de gebruiker.

De kermis, de markt en andere evenementen kregen een centrale plaats in het ontwerp. Over het hele plein zijn gaten voor palen van marktkramen of tenten geplaatst en de banken en bomen zijn zo neergezet dat er voldoende ruimte voor de markt en kermis overblijft.  De aanpak bleek een succes. In 2013 vonden Serious Request en in 2017 The Passion op het plein plaats.

Sterke punten Wilhelminaplein, winnaar 2013:

• Aanbrengen menselijke maat
• Nieuwe strook appartementen brak te grote openbare ruimte op
• Prettige sfeer creëren met aanbrengen groen en zitplekken
• Bestaande evenementen inbouwen in ontwerp

2. Binnenrotte, Rotterdam

Binnenrotte Rotterdam is van een leeg plein veranderd in aangename stedelijke ruimte, waar op de ene dag de markt is en het op andere dagen ook een fijne plek is om te verblijven. Door de indeling van het plein met bomen zijn intieme plekken ontstaan, waarbij goed gekeken is naar onder meer de lichtval van de zon, met veel aandacht voor groen en het gebruik van warme materialen als natuursteen. Het bijzondere is dat het plein bovenop het dak van een treintunnel is gerealiseerd, waarbij ook heel veel bomen een plek hebben gekregen. In het ontwerp op een hoger schaalniveau ook goed nagedacht over de routes en de verbindingen in de stad.

Sterke punten Binnenrotte, winnaar 2018

• Groen maakt van te groot gebied intieme plek
• Hoogteverschillen maken visueel interessant
• Ook materiaalkeuze draagt bij aan warme sfeer

3. Groene Loper, Breda

Breda wilde meer groen en ruimte voor de voetganger, en ontwierp daarom met een intern ingenieursbureau een klassiek ingerichte boulevard. Via de Groene Loper lopen bezoekers van Breda zonder een auto te kruisen van station naar binnenstad. Het ontwerp maakte dat het een fijn gebied werd voor voetgangers. Daardoor had het ontwerp ook een positief effect op de in het gebied aanwezige bedrijven, die profiteerden van een grotere bezoekersstroom.

De jury was destijds enthousiast over de vanzelfsprekendheid van het ontwerp. De langetermijnvisie van de gemeente Breda om de openbare ruimte fundamenteel te verbeteren werd als overtuigend bestempeld. De Groene Loper toonde daarnaast de meerwaarde van een gemeentelijk ingenieursbureau waar de kennis en kunde aanwezig is.

Sterke punten Groene Loper, winnaar 2017

• Gemeentelijk ingenieursbureau zorgde voor kennis en kunde bij ontwerpproces
• Groen maakt het een aantrekkelijk gebied voor voetgangers
• Nieuwe boulevard faciliteert doorstroom van station naar binnenstad

4. Centrum op de Schop, Venray

De gemeente Venray investeerde fors – zo’n 6,5 miljoen euro – in de herinrichting van de binnenstad. Maar ze vergat daarbij niet de ondernemers (moreel) aan te spreken op de uitstraling van hun panden en zette in op een reclamebeleid dat bijdraagt aan de kwaliteit van de binnenstad. Dat zorgde voor de nodige spin-off. De betrokkenheid van de ondernemers in Venray was verbluffend, vond de jury.

De plaatselijke horeca koos er gezamenlijk voor om de openbare ruimte op te sieren met op elkaar afgestemd meubilair op hun terrassen. Dat líjkt heel logisch maar is in de praktijk een uitzondering, wist de jury destijds uit ervaring. In Venray lukte het, en dat had alles te maken met het signaal dat de gemeente gaf met de grootscheepse renovatie. Er waren voldoende financiële middelen, wat de ontwerpers de gelegenheid gaf om het ontwerp tot in het kleinste detail uit te werken. Dat heeft geresulteerd in een bijna on-Nederlandse perfectie qua uitvoering van bijvoorbeeld de verharding. En dat de aanpak er uiteindelijk, min of meer ongepland, toe leidde dat er in de binnenstad verschillende evenementen worden georganiseerd en vrijwilligers rondleidingen geven, vond de jury bijzonder.

Sterke punten Centrum op de Schop, winnaar 2012

• Sterk samenspel met lokale ondernemers
• Maar wel met duidelijke regie vanuit gemeente

5. Kerckebosch, Zeist

Verscholen in de Utrechtse bossen werd een complex van sociale woningbouwflats geleidelijk aan omgekat tot een woonwijk. Aandacht voor het landschap, zorgvuldige detaillering van publiek en privaat domein en een complex proces met bewoners maakten het tot een duurzaam voorbeeldproject

De jury had destijds vooral bewondering voor de moeite die is gestoken in het woonprogramma, waarbij bestaande bewoners uit de oude sociale woningbouw weer een plek kregen in de wijk. Het maakte het nieuwe Kerckebosch een voorbeeld van een ongedeelde stad. Een zorgvuldig participatieproces legde de basis voor deze kwaliteit.

Sterke punten Kerckebosch, winnaar 2016

• Veel aandacht voor oude bewoners met zorgvuldig participatieproces
• Natuur en wonen gaan hand in hand