OV-voorzieningen in en om stedelijke regio’s lopen tegen hun maximale capaciteit aan. Spoorbeheerder ProRail werkt daarom aan vernieuwing en verbetering van het spoor en wil de komende jaren ook fors investeren in ‘comfortabelere, betere en slimmere’ stations. Geschatte kosten: 3,5 miljard. Het geld moet worden opgebracht door het rijk, provincies en gemeenten en de vervoerders zelf.

Hoe zullen deze ‘betere’ stations eruitzien? Wat kunnen we verwachten van het station van de toekomst? In het document ‘Station NXT – het Station van de Toekomst’ presenteert ProRail vier internationale stations die bij het (her)ontwikkelen van de Nederlandse stations als voorbeeld kunnen dienen. Verder constateert de spoorbeheerder een aantal trends die de komende jaren grote invloed zullen hebben op onze mobiliteit en bijbehorende stations. Zo groeien de Nederlandse steden gestaag door, zijn demografische transities a la vergrijzing van grote invloed, is er sprake van steeds verdere techno- en digitalisering, is er de niet te ontkennen klimaatverandering en bijbehorende energietransitie en klimaatadaptatie en maken we de overstap naar circulaire (deel)economie. Deze trends laten zich volgens ProRail vertalen naar een groot aantal ontwerpingrepen, zoals smart camera’s en intelligente instapzone ’s en perrons die goed toegankelijk zijn voor mindervalide ouderen.

Wat echter opvalt, is dat er in het document weinig aandacht wordt besteed aan de relatie tussen het station van de toekomst en de stad van de toekomst. Dat terwijl de stad en mobiliteit met bijbehorende stations elkaar sterk beïnvloeden. Zo kan eens station een verbintenis zijn tussen twee stadsdelen, fungeert het als ontmoetingsplaats en in sommige gevallen kan de ontwikkeling van een station een heel stadsdeel zelfs een boost geven. De vier voorbeelden die ProRail aandraagt getuigen allen van dergelijke relaties. Deze stations zijn dus niet per se inspirerend door het eventuele toepassen van bijvoorbeeld slimme camera’s, maar juist door hun betekenis voor de stad.

Newport, Wales - Verenigd Koninkrijk

Afbeelding afkomstig van Ken Price & Grimshaw

De stad Newport te Wales werd jarenlang gescheiden door het spoor, dat midden door de stad liep. Overgangen waren zeer schaars, waardoor er in feite sprake was van twee steden met elk een eigen identiteit. De herontwikkeling van het station, dat in 2010 werd opgeleverd, moest hier verandering in brengen. Om dit te bereiken werd ervoor gekozen om het station niet langs, maar over het spoor te bouwen. Hiermee vormt het station nu zowel letterlijk als figuurlijk een brug tussen de twee stadshelften. Bovendien is het gebouw zo ontworpen dat het energie-efficiënt is, regenwater opvangt en natuurlijk daglicht genereert door een ETFE membraam op de daken. Dit lichtgewicht folie is naast vuilwerend ook vrij van reflecties.

Kaohsiung, Taiwan

Afbeelding afkomstig van mecanoo

Het station van Kaohsiung in Taiwan is een perfect voorbeeld van een transport hub. Het nieuw gebouwde station herbergt trein, metro, lokale en intercity bussen, taxi’s en fietsen. Ook de uitstraling van het bovengrondse station is indrukwekkend. Een welvend groen dak vol met groen is een representatie van de duurzame visie van de stad. Het groene dak creëert met een enorme overspanning tevens een beschutte plek. Het goed verlichte plafond is niet alleen entree voor het station, maar is een plek waar mensen samenkomen.

Logroño, Spanje

Afbeelding afkomstig van Creative commons: edu1975

Met de ontwikkeling van het High Speed Train Station in Logroño is de kans gepakt openbare ruimten te creëren, groene gordels te ontwikkelen en de mobiliteit van voetgangers en fietsers te bevorderen. Het herontwerpen van het gebied gaf een kans om een nieuwe topografie te creëren voor de stad. Deze nieuwe inrichting versterkt de collectieve processen van de stad. Het park aan de bovenkant van het verzonken station biedt een uitstekende plek om te ontspannen, evenementen te organiseren, te ontmoeten en is bovendien een groene toevoeging aan het interieur van de stad.

Stuttgart, Duitsland

Afbeelding afkomstig van Werner Sobek

Het nieuwe station voorziet Stuttgart van een nieuw stadscentrum. Het groene hart en het belangrijkste openbare park van de stad, de paleistuinen, blijven behouden. Tegelijkertijd ontstaat er een nieuw stedelijk gebied boven op de huidige bovengrondse sporen. Het station zelf is onder de grond te vinden. Door de futuristische dakramen komt er genoeg overvloedig daglicht binnen.

Ook interessant: 'Je kan een stad niet doorontwikkelen als je niet in infrastructuur investeert’