Dit stuk is een voorpublicatie uit ROm#5. In dit magazine, dat komende week uitkomt, wordt uitgebreid aandacht besteeds aan vergroening en klimaatadaptatie. ROm is gratis voor ambtenaren ruimte, infrastructuur en milieu bij de rijksoverheid, provincies, gemeenten en waterschappen. Word nu abonnee en ontvang ROm #5 meteen!
Voorzitter Wout Veldstra richtte in 2015 Operatie Steenbreek op, naar aanleiding van alarmerende berichten uit Groningen. Daar bleek verstening van een drietal wijken met bijna 10 procent te zijn toegenomen, wat voor grote wateroverlast zorgde. Vier jaar later is de operatie opgebloeid tot een volwassen organisatie. Steenbreek groeide van vijf aangesloten gemeenten (Groningen, Leeuwarden, Den Haag, Amersfoort en Eindhoven) in 2015 naar meer dan 110 in 2019. Ook drie waterschappen en de Provincie Overijssel haakten aan. En ze zijn nog niet uitgegroeid. ‘We gaan door totdat alle gemeenten meedoen’, aldus Veldstra. Uit het grote succes van de stichting blijkt dat het ‘breken van stenen’ in goede aarde valt.
‘Na het Klimaatakkoord van Parijs en de wateroverlast tijdens hoosbuien de afgelopen jaren kwam Steenbreek letterlijk en figuurlijk in een stroomversnelling terecht’, zegt Roel Van Dijk, algemeen secretaris van Steenbreek. Een andere stevige steun in de rug was zeker het Deltaplan Ruimtelijke Adaptie (DPRA) van de Deltacommissaris, maar volgens voorzitter Veldstra gaat Steenbreek verder dan het Deltaplan. ‘Waar het overheidsbeleid zich vooral richt op hittestress en wateroverlast, richt Steenbreek zich ook op de achteruitgang van biodiversiteit.’
'Geen dikke beleidsrapporten'
De gemeenten die zich aansluiten bij Steenbreek zien dat het veranderende klimaat een andere aanpak vraagt om de stad leefbaar te houden. En niet alleen gemeenten, ook bewoners worden bewuster. Ton Verhoeven van de Gemeente Nijmegen: ‘Het klimaat is zichtbaar aan het veranderen, getuige de extreem warme en droge zomer van vorig jaar. Dit geldt ook voor de extreme regenbuien waar we vaker mee te maken hebben. Verder is de afname van biodiversiteit steeds meer in het nieuws. Zelfs tuincentra communiceren de boodschap ‘Tegels eruit, planten erin’.
De tuinbranche merkt dat groen hot is. Zo blijkt uit onderzoek van de branche dat de omzet uit verkoop van bomen en planten voor het tweede jaar op rij met elf procent is gegroeid.’ Succes doet volgen. De concrete acties van gemeenten en burgers in het kader van Steenbreek leiden tot bewustwording en betrokkenheid. ‘Het legitimeert de gemeente om de mensen in hun eigen tuin aan te spreken’, constateert Wout Veldstra. Anderzijds geeft het de bewoners een kans om een concrete bijdrage te leveren aan de verbetering van de kwaliteit van hun eigen leefomgeving en de ecologie in hun eigen wijk. Het levert participatieve betrokkenheid op, volgens de voorzitter van de stichting. Michel Brands uit Laarbeek bevestigt dit. ‘Steenbreek richt zich op concrete acties. Geen dikke beleidsrapporten, visies en projectplannen, maar zichtbare acties. Misschien niet meteen met het grootste effect, maar met een grote spin-off als het gaat om bewustwording.’
Goede paraplu
‘Het concept dat verhardingen plaats kunnen maken voor meer groen is sterk, omdat het tot de verbeelding spreekt. Het is een goede paraplu waaronder veel communicatie en uitvoeringsmaatregelen tegen klimaatverandering kunnen worden geschaard’, aldus Frank Geenen, beleidsadviseur bij deelnemende Gemeente Oss. De acties enthousiasmeren niet alleen bewoners en gemeenten, maar ook vrijwilligers van participerende organisaties als IVN, Groei & Bloei en de Vogelbescherming. De fusie met Entente Florale begin dit jaar heeft Steenbreek belangrijke partners opgeleverd. ‘We zijn nu een volwassen organisatie die op niveau kan samenwerken met het Klimaatverbond, Stadswerk, ANWB Staatsbosbeheer en anderen’, ervaart Veldstra. ‘De groei is veel sneller gegaan dan verwacht’, aldus de voorzitter van de stichting. Hij merkt dat er vrijwel geen spijtoptanten zijn: bijna alle gemeenten blijven meedoen. En de toekomst? Veldstra reageert enthousiast: ‘We gaan gewoon door totdat alle gemeenten meedoen. Ons motto is ‘Samen voor meer groen in de buurt’.’
