Willem Hazenberg, projectmanager ‘Hydrogen & Geothermal’ bij Stork en penvoerder van het waterstofproject in Hoogeveen, verheldert het technische verhaal van de waterstofketel. Met Hoogeveen als casus laat hij zien dat de ketel voor nieuwe én voor bestaande woningen soelaas biedt. 

De eerste voorziening die nodig is, is natuurlijk een waterstofketel. Deze moet getest worden, lezen we op de site van Remeha, hoe doen jullie dat in Hoogeveen en wat zijn de risico’s?

“Er zijn in de afgelopen jaren al meerdere productiemodellen getest, zoals die van Bekaert en Remeha. Bekaert presenteerde afgelopen oktober al de eerste koolstofvrije waterstofbrander op de Europese markt. Remeha presenteerde vorige week het prototype van de eerste waterstofketel. Vanaf april worden bij EnTranCe in het heathouse in Groningen duurtesten uitgevoerd waarbij de modellen uitgebreid onderzocht zullen worden."

"Na meerdere testen is het mogelijk om de waterstofketels veilig te installeren en te gebruiken. Deze systemen zullen rond 2020 beschikbaar zijn voor Hoogeveen. Na het installeren zullen we continu monitoren hoe de ketels hun werk doen en kunnen eventuele verbeteringen doorgevoerd worden.”

Een waterstof-cv-ketel is vergelijkbaar met een cv-ketel op aardgas: “De risico’s verschillen niet veel van elkaar omdat er bij de ontwerpfase van de waterstofketel rekening is gehouden met de specifieke eisen van waterstof. De kans op koolmonoxidevergiftiging bij gebruik van een waterstofketel is afwezig doordat dit bij verbranding van waterstof geen koolmonoxidegas vrijkomt,  terwijl dit bij aardgas 10 slachtoffers per jaar kost.” Bovendien stijgt waterstof bij een lek meteen op en vervliegt de stof snel, waardoor de kans op een explosie of brand minimaal is, ook in vergelijking met aardgas. 

Waarom een waterstofketel? We hebben toch waterpompen en warmtenetten die vooral in bestaande buurten soelaas bieden?

“Een waterstofketel biedt vele voordelen ten opzichte van een waterpomp. Het product is zowel voor de consument als installateur een zeer eenvoudige vervanging van een (aardgas)ketel, bovendien heeft een waterstofketel een vergelijkbare performance als een aardgasketel.” Groot voordeel van waterstof is dat de techniek ook geschikt is voor oudere woningen: “Voor een warmtepomp is minstens een huis met energielabel A of B nodig, met waterstof is dat niet zo. Daarnaast is het installeren van een waterpomp in een buitengebied of in historische panden vaak verboden.” Dan is er nog de geluidsbelasting “een pomp maakt tot 60db geluid, waar 30 db waarschijnlijk de limiet wordt,” zie Nederlandse Stichting Geluidshinder.

Waterstof als duurzame oplossing in de gebouwde omgeving
Waterstof wordt, eventueel in combinatie met andere duurzame gassen, gezien als een serieuze optie voor een aantal specifieke types van gebouwde omgeving:
-
Oude, monumentale binnensteden; het zodanig isoleren van deze gebieden om warmtepompen of warmtenetten een mogelijkheid te laten worden, is oftewel te duur of vanwege de monumentale waarde van deze panden en gebieden onwenselijk.
-Buitengebied en kleine dorpen, voornamelijk voor monumentale oude gebouwen; hiervoor gelden dezelfde argumenten als voor oude binnensteden, aangevuld met het probleem dat het verzwaren van elektriciteitsnetten naar deze gebieden hoogstwaarschijnlijk niet rendabel zal zijn.
-Grote(re) gebouwen met een hoge energievraag (m.n. ziekenhuizen, scholen, verzorgingstehuizen), zeker wanneer leveringszekerheid extra belangrijk is. Hier zal dan ook ter plekke moeten worden gedaan aan elektrolyse. 

Is een waterstofinfrastructuur wel betaalbaar?

“Uit ons onderzoek vanuit Hydrogreenn blijkt dat op een termijn van 15 jaar een waterstofketel voordeliger uitkomt voor bewoners dan een waterpomp. De aanschafkosten van een waterstofketel zijn vergelijkbaar met een normale CV-ketel. De waterstofkosten zijn op dit moment relatief hoog, echter zal dit tot 2030 met 65% zakken. De netwerkkosten blijven nagenoeg gelijk aangezien het aardgasnet wordt hergebruikt.”

De bestaande gasinfrastructuur kan namelijk met een aantal aanpassingen hergebruikt. Hierdoor wordt aanzienlijk op maatschappelijke kosten wordt bespaard. “De meeste bestaande gasleidingen in Nederland zijn geschikt om aan te passen naar waterstofleidingen. Voor extra veiligheid controleren wij, voordat we de waterstofketels installeren, of de leidingen in de bestaande huizen geschikt zijn voor waterstof. Dit gaan wij dus huis voor huis na.”

Is het ook mogelijk om een waterstofketel te ontwikkelen die nu nog op aardgas kan functioneren?

“Dat is zeker een mogelijkheid, die op dit moment onderzocht wordt. Het maakt de aanschaf van een ketel interessanter wanneer deze de transitie van aardgas naar waterstof kan doormaken. Dan kunnen bewoners al een toekomstbestendige ketel aanschaffen ondanks dat het energienetwerk nog niet aangepast is”

Is er infrastructuur nodig om energiepieken op te slaan?

“In de omgeving van Hoogeveen is er heel veel zonne-energie aanwezig. Soms wordt er 4 keer meer energie opgewekt dan nodig. Deze energie kan via elektrolyse omgezet worden in waterstof en ‘opgeslagen’ worden voor de winter. Het opslaan van deze waterstof gebeurt ondergronds, buiten de wijken op een NAM-locatie. In Nijstad is dit 150 meter van de wijk, bij Erflande rond de 250 meter.”

Wat is de stand van zaken in Hoogeveen?
Op 16 januari werd duidelijk dat Hoogeveen 400.000 subsidie vanuit het ministere van Economische zaken krijgt. Dit is bedoeld voor het ontwikkelen van de eerste waterstofwijk in Nederland: Nijstad-Oost. Bovendien krijgt de bestaande wijk, Erflande, en waterstofinfrastructuur. In april en mei moeten de vergunningen en het bestemmingsplan rond zijn. Het streven is om rond 2020 te gaan bouwen. In de eerste fase zal vanuit een externe locatie waterstof worden aangeleverd. Op den duur zal op de NAM-locatie vanuit zonne-energie waterstof gegenereerd worden.