Op het eerste gezicht gaat het het Noord-Brababantse Son en Breugel, ook wel het ‘Gooi van Brabant’ genoemd, voor de wind. De gemeente, die in de regio van Brainport Eindhoven ligt, kent een hoge werkgelegenheid en een hoog welvaartsniveau. Daartegenover staat echter de acute dreiging van flinke vergrijzing, zo blijkt uit onderzoek door de gemeente zelf, de Rabobank en de Universiteit van Amsterdam.
‘We hebben hier een relatief grote groep welvarende ouderen, veelal voormalig Philipspersoneel dat in Eindhoven goed verdiende,’ zegt Amanda Schiltmans, bewoonster, lokale ondernemer, initiatiefnemer en voorzitter van Stichting SOJ. Deze ouderen wonen in grote, mooie woningen en verhuizen niet door, waardoor de woningmarkt stagneert en prijzen stijgen. De (huur-)prijzen in Son en Breugel naderen inmiddels Amsterdams niveau. Schiltmans: ‘Een appartement huren kost hier al gauw 1.100 euro per maand. Woningzoekende jongeren, ooit vertrokken voor studie en nu op zoek naar een toekomst in hun geboorteregio, kunnen dus moeilijk een betaalbare woonplek vinden.’
Vergrijzing en weinig starterswoningen: twee problemen die elkaar versterken en een negatief effect uitoefenen op de leefbaarheid in de gemeente. Maar het dorp zelf zit gelukkig niet stil. Schiltmans bedacht het concept ‘Statiegeld op Jeugd,’ dat inmiddels is doorgegroeid tot een volwaardige stichting. Het streven van de stichting SOJ is de balans terugbrengen. 'Het moet hier geen Palm Springs worden. We willen een sociaal duurzaam dorp creëren,’ zegt Schiltmans.
Splitsen van grote ouderenwoningen
Simpelweg woningen bijbouwen is bijna niet mogelijk door de geringe beschikbaarheid van grond in de gemeente, dus moet er nagedacht worden over inbreiding. De oplossing wordt gezocht in bestaande bouw. Om de beoogde balans te bereiken wil de Stichting jongeren daarom woonunits onderbrengen in de veelal te grote woningen die de welvarende ouderen nu bezitten. ‘Het is niet zo dat ouderen niet door wíllen verhuizen, maar er is een tekort aan geschikte ouderenwoningen,’ zegt Schiltmans. ‘Door de bestaande woning op te splitsen, waarbij de jongere de bovenste verdieping die de oudere veelal niet meer gebruikt betrekt, slaan we dus twee vliegen in één klap. De oudere krijgt een woning die geschikter is voor zijn of haar huidige levensfase, de jongere krijgt een betaalbare eigen woonplek met eigen opgang, keuken en badkamer.’
Om te werken aan de sociale cohesie in het dorp, helpen de jongeren de ouderen met huishoudelijke klusjes. Daartegenover staat een betaalbare huur. Maar ouderen helpen, hebben starters daar wel zin in? Volgens Schiltmans wel: ‘We hebben onderzoek gedaan onder ruim 120 jongeren uit het dorp. Van hen gaf 70 procent aan wel te willen helpen met klusjes als tuinieren en boodschappen doen, dus echte hulptaken.‘
Ook kunnen jongeren die via het Statiegeld op Jeugd concept huren, alvast sparen voor het kopen van een eigen woning. Schiltmans ligt toe: ‘Van de huur wordt een deel weggezet in een speciaal potje. Zodra de starter op termijn een eigen huis wil kopen, wordt dit potje beschikbaar gesteld. Daarmee is huren niet langer weggegooid geld, maar wordt het een investering in de eigen toekomst.’
Pilot
Volgens Schiltmans is de gemeente Son en Breugel erg enthousiast over het werk van de stichting. Ook de lokale seniorenraad en jongerenraad hebben hoge verwachtingen. ‘Volgens een voorzichtige prognose zou ruim een kwart van de ouderen met een eigen woning in Son en Breugel een geschikt huis bezitten om te splitsen’ zegt Schiltmans.
Voordat het echter zover is, wordt onderzocht hoe het project precies het beste tot uitvoer kan worden gebracht. Op dit moment loopt daarom een pilot met één woning. ‘Met de pilot willen we uitwerken hoe de het splitsen van woningen juridisch ingepast kan worden,’ zegt Schiltmans. ‘We starten met één woning van een oudere, omgebouwd tot twee woonunits. We kijken wat de beleidsruimte is om van één woning drie woonunits te maken. Dat is op dit moment juridisch bezien lastig, maar door het enthousiasme van de gemeente kan het beleid misschien worden opgerekt.’
.jpg)
