Dit artikel verscheen eerder in vakblad BT. Meer informatie over dit blad vindt u hier.
In 2014 dreigde de ontwikkeling van Brainport Industries Campus (BIC) vast te lopen. ‘Het plan bleef lang theoretisch’, zegt Gregor Heemskerk, adviseur Twynstra Gudde. ‘De overheid wilde in dit plan marktgedreven ontwikkelen en pas in actie komen als er daadwerkelijk vraag is. KMWE, toeleverancier voor de hightechmachinebouw, pakte als launching customer de handschoen op, maar het lukte niet om alle partijen op één lijn te krijgen.’ Zo sudderde de planvorming een aantal jaar door tot KMWE serieus na ging denken over een alternatieve locatie.
Wake-up call
‘Dit was een wake-up-call voor alle partijen’, zegt Heemskerk. ‘Toenmalig wethouder Staf Depla maakte zich hard voor de ontwikkeling van BIC en toen is er vanuit de gemeente vaart achter gezet.’ Heemskerk werd benaderd door de gemeente Eindhoven om het proces te stroomlijnen. ‘Van hightechmaakbedrijven werd verwacht dat ze het proces van de campusontwikkeling zouden trekken en zouden investeren in grond en vastgoed. Als er een plan ligt, dan zou de gemeente in actie komen in een faciliterende rol. Maakbedrijven zijn echter geen ontwikkelaars.’
‘De gemeente zag dat ook en nam een veel actievere houding aan. Gemeente Eindhoven, BOM en provincie kwamen op een lijn om dit unieke concept te realiseren. Gezamenlijk werd geïnvesteerd in conceptontwikkeling, een stedenbouwkundig plan, een bestemmingsplan en procesbegeleidingskosten. Dat er geld vrijkwam voor de opstart is essentieel voor dit project en is vaak nodig voor succesvolle campusontwikkelingen. Het is een forse investering die je niet van de maakbedrijven kunt verwachten in de opstartfase. Het belangrijkste is dat BIC een vraaggestuurde ontwikkeling is; de agenda van de hightechindustrie staat centraal. Het concept is dan ook samen met de industrie ontwikkeld.’
Rol van SDK Vastgoed
Op dat moment schoof ook grondbezitter SDK Vastgoed aan tafel en pakte de handschoen mee op. De VolkerWessels- werkmaatschappij had via de erven van Frits Philips grond verworven in het gebied, vertelt Ferdinand Gremmen, directeur van SDK Vastgoed. Een ideale plek volgens de gebiedsontwikkelaar, gezien de ligging aan de snelweg. ‘Ook het groene karakter is belangrijk, want BIC moet ook een ideale werkomgeving worden met ruimte voor ontspanning.’
‘De belangrijkste opgave was om eerst het juiste inzicht te krijgen in datgene wat maakindustrie in Nederland behelst op basis van high mix, low volume en high complexity. In essentie hebben we dit vertaald in een video waarin een moeder met haar zoon door het derde stadspark van Eindhoven fietst. Onbewust komt het jongetje in aanraking met de fabrieken, de techniek, de maakindustrie. Dit zou weleens de basis kunnen zijn voor zijn toekomstige interesse waarvan je deel wilt uitmaken. Centrale boodschap: je kunt niet verliefd worden op iets wat je niet kent’, zegt Gremmen.
‘Eindhovense kinderen groeien straks op te midden van de maakindustrie.’ Belangrijk aspect is dat de fabriek ook publiekelijk toegankelijk moet zijn. ‘Iedereen moet een gevoel kunnen ontwikkelen bij de maakindustrie die zo belangrijk is voor Eindhoven’, zegt Gremmen. Een dag later belden een aantal potentiële huurders, waaronder KMWE, op dat ze zich weer wilden verbinden. Het concept van SDK Vastgoed betrof een juiste vertaling. ‘En toen is het snel gegaan.’
Raad van State
Eén en één is echter nog niet twee. De gebiedsontwikkeling kon pas doorgang vinden na een bezoek aan de Raad van State. Ondernemers en vastgoedeigenaren uit de regio Eindhoven, gevestigd op bedrijventerreinen met veel leegstand, hadden moeite met de nieuwe uitbreiding. ‘Er waren ook partijen die tegen de plannen waren’, zegt Bert Pauli, gedeputeerde Economie en Internationalisering van de provincie Noord-Brabant.
‘Enkele bedrijven waren geen voorstander van een greenfieldontwikkeling in een tijd waarin de regio nog kampte met overaanbod van terreinen. De Raad van State hield het bestemmingsplan overeind, mede omdat het concept van BIC zo uniek en vraaggericht is. De kracht van deze ontwikkeling is dat het een wens is van de maakindustrie en echt een toevoeging is aan het bestaande aanbod. Brainport Industries als coöperatie, KWME en andere belangrijke spelers in de keten, hebben aangedrongen op de noodzaak van dit concept en de locatie.’ Uiteindelijk heeft deze ontwikkeling zich in rap tempo voltrokken: ‘Een nieuwe vastgoedontwikkeling van deze omvang binnen 3 jaar is voor Nederlandse begrippen erg snel’, zegt Pauli.
Battle for talent
De ontwikkeling past ook in de battle for talent die volop gaande is in de regio Eindhoven. Heemskerk: ‘De maakindustrie kan zich op BIC presenteren op een wijze die de industrie aantrekkelijk maakt voor studenten, scholieren en potentiële werknemers. Het vinden van geschikt personeel is van levensbelang. We wilden een campus van een nieuw kaliber ontwikkelen in een aantrekkelijke omgeving’, zegt Heemskerk.
‘Normaal kom je bij een productiebedrijf binnen via een kantoor en dan zit ergens achter een muur de fabriek’, zegt Heemskerk. ‘Daar willen we vanaf. Het geld wordt verdiend via de machines. In de Fabriek van de Toekomst kun je dus zien wat daar gebeurt. Je kijkt zo de hal in en ziet hoe producten worden gemaakt.’ En het eerste resultaat is al geboekt. De eerste technische opleidingen van het Summa College zijn al gestart op het terrein van Brainport Industries Campus (BIC).
Innovatieprogramma’s Noord-Brabant
Voor de provincie was het geen lastige keuze om actief deel te nemen aan BIC. Pauli: ‘Het concept past naadloos in deze tijd. BIC biedt de sector de mogelijkheid om gezamenlijk producten en processen te vernieuwen en zo concurrerend te blijven op de snel veranderende wereldmarkt. Samenwerking maakt het mogelijk om sneller en goedkoper te innoveren en daardoor de risico’s te beperken. De provincie erkent het grote belang van BIC voor de sector en heeft zich daarom vanaf het begin ingespannen om het tot een succes te maken.’
De maakindustrie in Brainport staat volgens Bert Pauli op dit moment voor de volgende uitdagingen:
- • bedrijven moeten sneller samen kunnen innoveren;
- • flexibeler en kostenefficiënter produceren;
- • dit moet gebeuren op toplocaties die aantrekkelijk zijn voor talenten.
De provincie Noord-Brabant investeert op dit moment circa 10 miljoen euro via zeven innovatieprogramma’s. ‘Een ander aspect is dat we hier op BIC de kans hebben om projecten met kansrijke technologie een plek te geven en te verbinden met andere initiatieven, denk aan flexible manufacturing, 3D-printing, softwareontwikkeling, smart logistics. Allemaal innovaties voor de maakindustrie die wij sowieso al ondersteunen en waar nu nog betere samenwerking tot stand kan komen met bedrijven. Het is natuurlijk een private ontwikkeling, maar de gemeente pakt haar rol op het gebied van ontsluiting, vervoer, openbare ruimte en wij zijn samen met de BOM betrokken bij de innovatie. Dit komt onder andere tot uiting in financiële ondersteuning zodat belangrijke huurders of kleine bedrijven zich eenvoudiger kunnen vestigen. Gezamenlijk zitten alle partijen in de coöperatie en bewaken ze het concept van BIC. Pauli: ‘BIC moet uniek blijven en iedereen moet bijdragen aan het concept. Alleen zo blijft het een fabriek van de toekomst.’
Fabrieken van de toekomst in totaalplan
Uiteindelijk worden verschillende fabrieken gebouwd op Brainport Industries Campus in de groene parkachtige omgeving. Van de 200 hectare wordt zo’n 60 hectare bebouwd om de groene parkachtige omgeving te behouden. SDK heeft een optie op het 2e cluster. SDK en gemeente zijn daarover in gesprek. Voor de toekomst blijft de focus op het concept heel belangrijk, stelt Heemskerk. ‘In het bestemmingsplan is aangewezen welke bedrijven zich er mogen vestigen. Bij elke campusontwikkeling is focus op het concept cruciaal.
Zo laat je duidelijk zien waar je van bent, wat de regionale kracht is en blijf je aantrekkelijk voor nieuwe partijen.’ Gremmen: ‘Op Brainport Industries Campus komen de meest innovatieve en succesvolle bedrijven en instituten uit de Brainport-regio bij elkaar als één geheel. De campus wordt dé plek waar innovatie- en concurrentiekracht van de hightech maakindustrie vleugels krijgt.’ Al meer dan twintig bedrijven hebben zich verbonden aan BIC en medio volgend jaar zal de eerste fabriek volledig operationeel zijn.
