In India zijn sinds 1992 bijna 25.000 mensen omgekomen als gevolg van hitte. Het jaar 2015 was desastreus: er stierven toen 2.422 mensen als gevolg van een combinatie van extreem hoge temperaturen (tot 47 graden) en slechte behuizing. De afgelopen jaren stelde de National Disaster Management Authority in samenwerking met grote steden zoals Ahmedabad een stevige ambitie op: ‘0 doden als gevolg van hitte’! Slimme en eenvoudige interventies werden doorgevoerd. Zo deelden charitatieve instellingen water uit, werden daken in sloppenwijken witgeverfd en koele tuinen opengesteld.
Nederlandse ambities?
Wat staat ons in Nederland te wachten? Het rapport van het IPCC in oktober 2018 toont aan dat wij al binnen twaalf jaar afstevenen op een opwarming van maar liefst 1,5 graad. Wat voor ambitie hebben Nederlandse steden op het gebied van hitte? Het korte antwoord is dat veel steden en gemeenten nog geen duidelijke ambitie hebben geformuleerd.
Misschien is dat niet zo vreemd. Als het gaat om klimaatverandering zijn de gevolgen van extreme neerslag direct zichtbaar. Terwijl de gevolgen van hitte in Nederland geen direct zichtbare (economische) consequenties heeft. Maar die gevolgen zijn er wel degelijk. Hitte kan bijvoorbeeld leiden tot gezondheidsproblemen, een verminderde arbeidsproductiviteit (tot wel 2% per graad Celsius boven 20 graden!) en een slechtere waterkwaliteit. Dat zijn gevolgen om rekening mee te houden.
Twee argumenten
Is het van belang de ambitie in Nederland ten aanzien van hitte ook omhoog te brengen? Daar lijkt het wel op. Het eerste, meest voor de hand liggende, argument is klimaatverandering. We zijn in Nederland gewend aan een gematigd klimaat, maar we zetten koers naar een klimaat zoals in Bordeaux. Dat betekent dat wij ons gedrag (siësta invoeren?), onze gebouwen (minder airco, meer zonwering) en onze openbare ruimte (meer loofbomen) moeten gaan aanpassen.
Het tweede argument is verstedelijking. In de nabije toekomst zullen steeds meer mensen in steden gaan wonen. De verwachting is dat in 2050 tweederde van de wereldbevolking in de stad woont. In steden is het warmer door het stedelijk hitte-eiland-effect: het effect dat door veel verharding (asfalt, bebouwing) hitte meer wordt vastgehouden. Hitte is daardoor vaak een groter probleem in de steden, terwijl mensen zich daar juist steeds meer concentreren.
De hoogte in?
Een stevigere ambitie op het gebied van hitte kan dus in Nederland ook geen kwaad. Wat is nodig om tot zo’n ambitie te komen? En, misschien nog wel belangrijker, wat moeten we laten varen als we onze ambitie voor hitte verhogen? Vooropgesteld staat dat veel oplossingen voor hitte uitstekend passen bij beleid op het gebied van gezondheid en extreme neerslag. Meer geld en ruimte voor groen (meer bomen, aaneengeregen groenstructuren), een grotere focus op bewegen (groene looproutes, de fiets i.p.v. de auto).
De vraag is of deze oplossingen voldoende zijn, gezien de mate van verstedelijking. Als we de ene na de andere Vinexwijk aan onze steden plakken, verdwijnt hierdoor wellicht de groene (en koele) buitenruimte. Moeten we in Nederland niet meer de hoogte in bouwen? Op die vraag zal het antwoord van regio tot regio en van stad tot stad verschillen. Maar dat we moeten nadenken over onze ambitie en in actie moeten komen om oplossingen te treffen voor het klimaatvraagstuk staat vast.
Effectieve interventie
In India hebben de maatregelen succes gehad. Het aantal doden nam sterk af; tot 13 in 2018. Gerekend in kosten per persoon is het zelfs ‘een van de meest effectieve interventies ooit op het gebied van volksgezondheid’, aldus oud WHO-medewerker Parthasarathi Ganguly. Een stevige ambitie met aansprekende resultaten dus. Een mooi voorbeeld voor Nederland?
%20(2).jpg)
