Met New York en Parijs als voorbeeld is Amsterdam misschien de volgende stad waar woningen gebouwd gaan worden boven het spoor. Volgens Gehrels is het een snellere oplossing dan de complexe Haven-Stad plannen van Amsterdam om in het havengebied tienduizenden nieuwe woningen te bouwen. 'Zo kun je woningen in verschillende prijsklassen eerder beschikbaar krijgen en mensen behouden die er toe doen voor de stad.' Hiermee doelt ze op onderwijzers, politieagenten en verplegers die nu nauwelijks een betaalbare plek in de hoofdstad kunnen vinden.
Het spoor van Duivendrecht naar Muiderpoort leent zich er goed voor. Het is een lint van ongeveer zes kilometer, en op de smalste stukken nog zo’n veertig meter breed. 'Het is een triple-A locatie. En op basis van wat ik in grote steden als Parijs heb gezien, wist ik direct: je moet hier boven het spoor bouwen’, zegt Gehrels in het FD.
Overkluizing
Bij dit soort projecten wordt een soort tafel over het spoor gebouwd waarop woningen en openbare ruimtes gebouwd kunnen worden. De grond wordt hierbij dubbel gebruikt, namelijk zowel voor infrastructuur als woningen. 'Vanuit mobiliteitsoogpunt is het ontzettend praktisch. De woningen liggen bij stations. Een betere ontsluiting is er niet', zegt Gehrels in het FD.
Ook Londen speelt met deze mogelijkheid. Uit onderzoek van ingenieurs- en adviesfirma WSP blijkt dat in ‘Greater London’ boven het spoor ruimte is voor een kwart miljoen woningen. En dat is nog een conservatieve schatting, schrijft het FD. Amsterdam kan een voorbeeld nemen aan Parijs en New York, waar al gebouwd wordt boven het spoor. New York bouwt met Hudson Yards een hele wijk boven het rangeerterrein van Pennysylvania Station. Dat kost ook wat: het project is het duurste vastgoedontwikkelingsproject in Amerika ooit.
Minder auto's
Volgens WSP is boven het bestaande spoor bouwen een snellere en minder kostbare manier om op grote schaal woningen te ontwikkelen dan eerst dure tunnels graven of snelwegen omleggen. De verwachting is bovendien dat bewoners door de beschikbaarheid van het ov minder vaak een auto zullen hebben. 'Het zal het leven in de stad veel bevredigender maken', aldus de ingenieurs van WSP. Ook wijzen zij er op dat spooroverdekkingen bij Liverpool Street en Charing Cross tot hogere vastgoedprijzen en een kwaliteitsimpuls van de hele buurt hebben geleid, schrijft het FD.
De Leidsche Rijntunnel bij Utrecht of de onder de grond gebrachte snelweg in Maastricht zijn voorbeelden van waar in Nederland al een combinatie wordt gezocht van infrastructuur, vastgoedontwikkeling en de aanleg van de openbare ruimte.
Bouwen in treinvrije periodes
Voor bouwers kan het even wennen zijn. 'We moesten in de planning op verschillende dingen letten. Zo waren we aangewezen op treinvrije periodes om het casco en de gevel boven de sporen en de bovenleidingen aan te leggen', vertelt projectleider Bart Pigge van Dura Vermeer over de bouw van het Noordgebouw bij Utrecht Centraal. Toen er eenmaal een noodgevel met werkbruggen boven het spoor lag, werd er een dicht gaas gespannen rond dit deel van de bouwplaats. 'We konden zo doorwerken zonder dat er gereedschap of materiaal op het spoor kon vallen', zegt Pigge in het FD. 'Ook kozen we materialen waarmee we licht en snel konden bouwen.'
Verkennende fase
Het plan van Gehrels om in Amsterdam over een lengte van zes kilometer boven het spoor te bouwen, is nog in de verkennende fase. Er zijn nog geen cijfers van het mogelijke aantal woningen of de hoogte van bebouwing en ook geen haalbaarheidsstudies. Er moet eerst veel meer onderzoek volgen, schrijft het FD. Een andere, meer radicale optie is volgens Gehrels om het treinverkeer te verleggen en het openbaar vervoer bij Station Amstel over te laten aan de metro. 'Zo speel je de grond tussen Muiderpoort en Amstel helemaal vrij voor woningbouw.'
Volgens het FD proeft Gehrels veel enthousiasme voor het bouwen boven het spoor bij de zogenoemde Bouwagenda. Een ontwikkel- en bouwplatform onder leiding van architect Ben van Berkel onderzoekt nu creatieve manieren om steden te verbeteren. De overkluizing past in die zoektocht. 'Je kunt allerlei nieuwe innovaties toepassen, zoals houtbouw gebruiken voor lichte constructies. Of op grote schaal digitaal ontwerpen en modulair bouwen om het tempo te versnellen’.
Ook interessant: 'Bouwen langs en op stadswegen: uitstekend idee'
