Dit is een verkorte versie van het artikel 'Waterstof is geen heilige graal', uit vakblad ROm. ROm is gratis voor ambtenaren ruimte, infrastructuur en milieu bij de rijksoverheid, provincies, gemeenten en waterschappen. Word nu abonnee.
In het artikel 'Waterstof goed alternatief voor peperdure isolatie' dat eerder deze week op stadszaken.nl verscheen, wordt waterstof genoemd als een aantrekkelijke vervanger van aardgas. Volgens hoogleraar Ad van Wijk is een woning met kleine ingrepen snel waterstof-klaar. Over of waterstof dé sleutel tot de energietransitie is, zijn de meningen verdeeld.
Wat kan waterstof als energiedrager dan betekenen voor gemeenten en hoe kunnen ze zich daarop voorbereiden?
‘Heel concreet zien wij vijf potentiële rollen voor waterstof. Waterstof als energiebuffer, transportbrandstof, grondstof voor de industrie, voor industriële proceswarmte en voor de verwarming van woningen. De verwachting is dat groene waterstof voorlopig niet beschikbaar is en ook in 2050 nog schaars zal zijn. Op dit moment is 13,8 procent van ons elektriciteitsverbruik duurzaam opgewekt (wind, zon, biomassa en een fractie waterkracht, red.). Er is nog geen sprake van structurele overschotten; bijna al deze elektriciteit wordt dus direct ingezet voor gebruik. En ook de komende jaren zijn geen grote overschotten te verwachten. Bovendien geldt voor heel veel processen dat het een stuk efficiënter is om direct elektriciteit te gebruiken dan het eerst om te zetten in waterstof. Dat geldt zeker in de gebouwde omgeving, waar het gebruik van gas bovendien niet nodig is omdat er geen hoge temperaturen nodig zijn om woningen mee te verwarmen. In combinatie met de verwachte lage beschikbaarheid van groene, duurzame waterstof in de toekomst is het op dit moment niet verstandig om grootschalig in te zetten op een infrastructuur met grijze waterstof in de gebouwde omgeving. Dit om te voorkomen dat we in 2050 een lock-in op grijze waterstof met als bron aardgas creëren. Van dat aardgas willen we juist af!’
'Gemeenten moeten de ontwikkelingen rond groene waterstof volgen'
‘De energietransitie in de gebouwde omgeving gaat wijk voor wijk. Voor veel wijken zijn warmtenetten of warmtepompen goede alternatieven voor verwarming met aardgas. In die wijken zal de komende jaren gestart worden met het uitfaseren van de gasinfrastructuur. Voor de wijken die overblijven, bijvoorbeeld historische stadscentra, kan het behouden van de gasinfrastructuur en het overstappen op een vorm van duurzaam gas in de toekomst zinvol zijn. De verwachting is dat deze wijken niet voor 2030 aan de beurt zijn. Dus het advies aan gemeenten is om vooral de ontwikkelingen op het gebied van groene waterstof te volgen.’
Wat kunnen ze vandaag al doen?
‘Voor proceswarmte in de industrie zijn wel hoge temperaturen nodig en voor zwaar transport zijn er nog geen goede alternatieven. Daar kan waterstof mogelijk een manier zijn om te verduurzamen. Om daar meer zicht op te krijgen kunnen gemeenten experimenteerruimte voor innovatie bieden. Dat zorgt ervoor dat gemeenten met de industrie en de transportsector in gesprek kunnen gaan over de mogelijkheden van kleinschalige pilots met waterstof. Op die manier creëren we de praktijkvoorbeelden die nodig zijn om te bepalen welke toepassing met de verwachte kleine beschikbaarheid van groene waterstof het meest efficiënt, betaalbaar en haalbaar is.'
‘Ook in beleid kunnen overheden voorsorteren op de komst van waterstof. Provincies, stadsregio’s en gemeenten hebben een uitvoerende verantwoordelijkheid op het gebied van zwaarder vervoer als bus- en doelgroepenvervoer. Juist voor dit zwaardere vervoer kunnen elektrische accu’s momenteel kostentechnisch nog niet in de benodigde capaciteiten voorzien en kan waterstof een interessant alternatief zijn. Overheden kunnen hiervoor sturen op de aanleg van waterstofstations. Hiermee kunnen zij op korte termijn al rekening gaan houden in hun beleid en concessieverlening, voor wat betreft het verduurzamen van brandstofverkooppunten. Het is dan van belang om in beeld te brengen op welke locaties en in welke hoeveelheid de vraag naar waterstof zal ontstaan en waar optimale ruimtelijke inpassing te maken is.’
‘Over het algemeen is het verstandig om als gemeente de ontwikkelingen op het gebied van waterstof te blijven volgen en rekening te houden met beleid dat voor de lange termijn geldt. Kijk daarbij heel goed wat de bron is van de waterstof: aardgas of water (via elektriciteit, red.).’
Lees hier het artikel 'Waterstof goed alternatief voor peperdure isolatie'
