Zo brachten Sjaak en Leonie 100 nieuwe ondernemers naar de Heerlense binnenstad

Heerlen staat bekend als troosteloos en lelijk, maar Sjaak Vinken en Leonie Kuepers zorgen er voor een sprankje hoop. Met een opvallend positieve houding blaast het duo de Heerlense binnenstad nieuw leven in. En ofschoon Heerlen nog geen Maastricht is (en dat volgens sommigen vooral ook niet moet worden), broeit er wat. In de vijf jaar dat Streetwise nu bestaat, bracht het duo al meer dan honderd ondernemers naar de binnenstad.

Vinken en Kuepers begeleiden ondernemers die een winkel of horecazaak willen beginnen. Daarmee genereren ze niet alleen nieuwe dynamiek; ze bieden tegelijk een antwoord op leegstand. Inmiddels doen ze dat niet alleen meer in Heerlen-Centrum, maar ook in andere winkelgebieden in de regio Parkstad Limburg. Het duo helpt jaarlijks zo’n dertig nieuwe ondernemers aan een plek. Het slagingspercentage is bovendien hoog: zo’n 95%. Dat is uniek. De gemiddelde uitvalpercentages voor detailhandel en horeca zijn resp. 50% en 60% (bron: ING Economisch Bureau). Regelmatig hebben ze meer dan één opening per week.

Uniek concept

Stichting Streetwise bestaat uit Sjaak Vinken (49) en Leonie Kuepers (31) en is eigenlijk een uit de hand gelopen burgerinitiatief. Streetwise werkt inmiddels voor een groot gedeelte van haar tijd voor de Stadsregio Parkstad als onderdeel van een bredere retailaanpak, maar opereert nadrukkelijk zelfstandig. Streetwise legt de verbinding tussen gemeente, het vastgoed, de verhuurders en startende ondernemers. Het duo Vinken-Kuepers legt daarbij steeds meer de nadruk op het begeleiden van nieuwe concepten tot duurzame ondernemingen voor vitale binnensteden. Het gaat om méér dan leegstandsvulling alleen. 

‘Echte ondernemers hebben geen winkel, maar een bedrijf'

Om dit te bereiken bieden ze startende ondernemers, die vaak zelf bij hen aankloppen, een begeleidingstraject (van gemiddeld acht maanden) aan van idee tot opening. Deze ondernemers komen terecht in verschillende branches, zoals horeca, mode, dienstverlening, educatie of wonen. Streetwise helpt ze met alles wat erbij komt kijken om een onderneming op te zetten. Van het vinden van een locatie tot begeleiden bij een financieel plan, van bemiddeling in huurvoorwaarden tot het zoeken naar geschikte financiers. 

Lage huur

Mede door dit begeleidingstraject zijn verhuurders geregeld bereid van de vraaghuur af te wijken. Huren variëren in het eerste jaar van €102 tot €174 per m2/jaar. Binnen één tot twee jaar wordt opgebouwd naar een marktconforme huurprijs. Er wordt gewoon een reguliere huurovereenkomst gesloten, geen leegstandsbeheer of gebruikersovereenkomsten.

Kuepers benadrukt dat ze van alle partijen een extra stap verwachten. ‘Ook van de gemeente vragen we commitment en een ondernemersgerichte houding, bijvoorbeeld ten aanzien van het werven en faciliteren van ondernemers. Dat moet een samenspel zijn.’ Met vastgoedeigenaren hebben ze veel contact, maar de twee werken in beginsel vanuit de vraag van ondernemers, niet van vanuit het aanbod van vastgoed, benadrukken ze. Elke ondernemer krijgt een locatie die het beste bij het concept past, maar wel binnen de kaders van de Structuurvisie Ruimtelijke Economie Zuid-Limburg (SVREZL) die een concentratie van activiteiten in een aantal kernwinkelgebieden voorschrijft.

Instagram

Voor Vinken en Kuepers is niet elke winkelier per definitie een ondernemer. ‘Echte ondernemers hebben geen winkel, maar een bedrijf. Ze zijn daar 24 uur per dag, zeven dagen per week mee bezig’, zegt Vinken. Deems, de dameskledingzaak waar we langsgaan bevestigt dat deze toewijding nodig is. ‘Als de winkel ’s avonds dichtgaat, gaat het werk voor mij gewoon verder. Dan moet ik nog van alles regelen voor de webshop’, zegt eigenaresse Doris Duspara. De foto’s op haar populaire Instagrampagina maakt, bewerkt en plaatst ze zelf. Met een collectie die bijna wekelijks wisselt, kost dat veel van haar tijd. ‘Ik bereik mijn doelgroep via Instagram. Als ik afhankelijk zou moeten zijn van passanten, dan schiet het niet op’, vertelt ze. 

Doris Duspara, eigenaresse van dameskledingzaak Deems

Dat de passanten altijd belangrijk blijven, wordt duidelijk als Duspera's echtgenoot binnen komt lopen. ‘Jullie moeten hier niet zo bij de ingang gaan staan, het lijkt net alsof er wat aan de hand is’, zegt hij. En hij kan het weten, want hij is de eigenaar van de onderneming er tegenover: een kledingzaak voor mannen. ‘Vinken en Kuepers hebben me vooral laten inzien hoe realistisch mijn plannen waren’, vertelt Duspera ten slotte over het begeleidingstraject.

Bekende Heerlenaren

Als we onze weg vervolgen, wordt duidelijk dat Vinken en Kuepers echt bekende Heerlenaren zijn. De vrouw die enthousiast naar ze zwaait blijkt de door hen begeleide eigenaresse van een sushirestaurant te zijn. Als we na een kort praatje doorlopen zegt Leonie: ‘Dit gebeurt eigenlijk altijd als we door de stad lopen, want overal zitten ondernemers die we hebben begeleid’.

Germaine Petit-Vinders, de eigenaresse van espressobar Aroma, houdt er – niet verrassend misschien – dezelfde filosofie over ondernemerschap op na als Vinken en Kuepers. ‘We gaan nu om zeven uur ’s ochtends open. Maar als het nieuwe station is geopend, zou ik het liefst om zes uur open gaan. Helaas mag dat niet van de gemeente’. Het moge duidelijk zijn: de lat ligt voor iedereen hoog.

Succesformule

Vinken en Kuepers vertellen gemakkelijk over de successen die ze hebben geboekt, maar zoals elke grote verandering is ook deze niet zonder slag of stoot gegaan. Wie het lukt om alle belanghebbenden water bij de wijn te laten doen, heeft namelijk een goede dosis geduld, durf en overtuigingskracht nodig. ‘Eigenlijk lopen we alleen maar tegen problemen aan. Dat is ons werk’ geeft Kuepers toe. ‘Maar we komen er altijd wel uit. Daarom zijn we zo positief’. De twee vullen elkaar goed aan. Vinken, die vanaf zijn twaalfde in Heerlen woont, handelt intuïtief, en gaat discussie niet uit de weg. Hakte in het begin met een botte bijl overal op in en laat zien dat zijn aanpak, het beste te omschrijven als een guerrilla-strategie, zijn vruchten begint af te werpen.

‘Eigenlijk lopen we alleen maar tegen problemen aan. Dat is ons werk’

De van oorsprong Noord-Limburgse Kuepers is rustiger, erg gestructureerd en kiest haar woorden zorgvuldig. Wat ze gemeen hebben is dat ze intrinsiek gemotiveerd zijn voor wat ze doen, en altijd een zwak zullen hebben voor de underdog die een goed concept heeft, maar die wat extra hulp kan gebruiken, bijvoorbeeld ten aanzien van het ondernemerschap: degene die het wel in zich heeft maar net de start niet haalt.

Grensoverschrijdend?

Nu resteert de vraag: zou Streetwise ook succesvol kunnen zijn in andere plaatsen in Nederland? Vinken zegt hierover: ‘We hebben een methode ontwikkeld die ook toegepast kan worden op andere plekken, maar die methode is wel maar de ene helft van het succes. Wie en hoe wij zijn is de andere helft’. Wat mensen volgens Vinken in ieder geval moeten beseffen is dat een vitale binnenstad begint met ondernemerschap. En dat de invulling van dat ondernemerschap onder invloed van digitalisering verandert.

‘De komst van webwinkels heeft natuurlijk gevolgen voor binnensteden, maar dat hoeft niet direct te leiden tot leegstand’. Streetwise pleit daarom voor een andere benadering. ‘Er is genoeg ondernemerschap en genoeg vraag naar fysieke winkels en horeca, maar niet elk concept is er geschikt voor’, zegt Kuepers. De twee hebben een hart voor deze regio, maar zouden hun methode ook op andere plekken in Nederland kunnen uitvoeren. Onder voorwaarde dat ‘er mensen zijn die iets willen en die we vooruit kunnen helpen’.

Heerlen zal nooit de historische sfeer ademen zoals andere Limburgse plaatsen dat kunnen. Maar wie door Vinken en Kuepers op sleeptouw wordt genomen wordt één ding duidelijk: de stad is er een stuk aantrekkelijker op geworden.

Ook interessant: De oplossing voor winkelleegstand komt uit Limburg