European Green Capital: kwestie van intensief samenwerken

Harriët Tiemens somt de kwaliteiten op die tot de titel ‘Nijmegen European Green Capital 2018’ hebben geleid. ‘Wat in het oog springt zijn de grote eyecatcher-projecten in de Waal rondom klimaat-adaptatie. Bijvoorbeeld de aanleg van de nevengeul van de Waal, de plaatsing van de dijk en de inrichting van een rivierpark met mogelijkheden voor natuur, recreatie en stedelijke ontwikkeling. Op het gebied van afval zijn we de beste van Nederland, wat aansluit op Europese topics als de circulaire economie.’

‘Ook op het gebied van mobiliteit hebben we klinkende resultaten, bijvoorbeeld als Fietsstad 2016. We hebben een beroemde fietsinfrastructuur in en om de stad. Alle bussen in Nijmegen rijden op groen gas. De jury was ook zeer geporteerd dat we beschikken over zeer kleine budgetten en dat we dit alles konden doen dankzij intensieve samenwerking met alle partijen in de stad, waarbij de gemeente steeds één van de samenwerkende partners is. Daarmee zijn we een rolmodel voor de Europese steden.’

Vergroening

Voor de vergroening van de stad voert de gemeente projecten zoals Operatie Steenbreek uit. ‘In de stad zelf stimuleren we de vergroening en het afkoppelen van regenwater. Eerder voerde de gemeente campagne met thema’s als “Groen Allure”(2015) om de binnenstad te vergroenen en “Groen Verbindt” (2016) om een netwerk van groene parken te realiseren, waarbij de aanleg van groen vaak is verbonden met sociale projecten.

Tiemens somt de resultaten van de recente Steenbreek-actie op. ‘We hebben bijvoorbeeld op Boomfeestdag op 14 maart in één keer 32 schoolpleinen vergroend, waarbij we 4000 stoeptegels hebben verwijderd. Samen met 2000 leerlingen hebben we 6000 bomen en struiken geplant. Dat is nog maar het begin, want dit jaar willen we 100.000 tegels verwijderen. Op Boomfeestdag hebben we hiervoor de aftrap gegeven.’

Tegelijk stuit de Steenbreek-campagne soms ook op verzet bij bewoners die niet zoveel zin hebben in ‘het opruimen van blaadjes’. Harriët Tiemens: ‘Juist daar willen we graag vergroenen en moeten we heel veel weerstand overwinnen. In de hele campagne kun je aanhaken op allerlei initiatieven die er zijn en er een feest van maken. Het idee is om de campagne af te sluiten met een gek kunstwerk.’

'Van bewoners, voor bewoners’

De gemeente werkt bij de vergroeningscampagnes samen met natuur- en milieuorganisaties als IVN, Natuurplaza en centrum voor natuureducatie De Bastei . ’Dat koppelen we aan initiatieven in de wijken, van bewonersorganisaties, onder het motto ‘van bewoners, voor bewoners’. De wijkbewoners waren er ook nauw bij betrokken. Alle bewonersorganisaties mochten plannen indienen en dat programma werd overladen met ideeën. De ontmoeting tussen bewoners en natuurorganisaties was heel leuk. De binnenstad van Nijmegen bestaat uit veel nauwe straten, waardoor de vergroening best voeten in de aarde had.’

Dit soort projecten zijn een samenwerking van de gemeente met scholen en natuurorganisaties. ‘We beginnen als gemeente vaak op een plein en proberen dan de straten daaromheen er ook in mee te krijgen. Zodat mensen zelf ook aan de slag gaan. Juist vanwege de goede samenwerking met allerlei partijen kun je goede resultaten bereiken tegen relatief lage kosten. Dat was één van de redenen dat we de titel ‘European Green Capital 2018‘ hebben gekregen.’

Groen Verbindt

Door het project Groen Verbindt is aan de westkant van Nijmegen de afgelopen tien jaar een groene band gecreëerd, vertelt de wethouder. De campagne rondom voedselbossen (2017) sloeg direct aan. ‘We hebben inmiddels meerdere voedselbossen in en om de stad. In het zuiden van de stad zijn hiervoor 4000 bomen en planten geplant. Het Novio Voedselbos aan de westkant van de stad wordt een openbaar park van 1,5 hectare. Werkgroep van Vereniging Dorpsbelang Hees maakte zich samen met voedselbosdeskundige Wouter van Eck hard voor dit voedselbos en wij zijn blij dat we daar als gemeente ruimte aan hebben kunnen bieden. Dat maakt me trots.’

Een ander project waar Tiemens trots op is, is de nieuwe Waalkade. Over de herinrichting is de afgelopen drie jaar veel overleg geweest met bewoners van de stad en ondernemers aan de kade. Het gebied wordt autoluw gemaakt en er komt een grote groenstrook waar mensen kunnen picknicken en spelen. Er komt een vijver en de kade wordt in de hoek bij de Lindenberghaven verlaagd richting de Waal, zodat mensen daadwerkelijk het water kunnen beleven. Het werk moet voor de Vierdaagse van 2019 klaar zijn.

Eyecatcherproject Nevengeul

Tiemens vertelt dat de Waal bij Nijmegen een flessenhals vormde die een verhoogd risico op overstromingen met zich meebracht. ‘In 1995 is dat ook gebeurd en toen was er een grote evacuatie in Nijmegen en omgeving. Nu is er naast de Waal een nevengeul gelegd (geopend in 2017 red.). Daarmee is er ook een soort stadseiland ontstaan, Veur Lent, dat nieuwe verbindingen nodig had naar de noordkant.’ Die verbindingen met Veur Lent worden gevormd door een reeks bruggen. ‘De oude Waalbrug is verlengd. Daarnaast is er een nieuwe brug, de Lentloper, voor auto’s, fietsers en voetgangers. Verderop hebben we nog een kleine brug die als wandel- en fietsbrug kan dienen, maar die ook kuddes kan helpen te vluchten bij hoog water. Daarnaast is er nog een autobrug aangelegd om de oude Waalbrug te ontlasten.’

Door de goede verbindingen is een toegankelijk recreatiegebied ontstaan vlakbij de binnenstad, schetst Tiemens. ‘Op het eiland zelf is het goed toeven. Het is mooi aangekleed en er zijn strandjes aangelegd. Er is veel recreatie mogelijk, zo worden er concerten gegeven, zijn er sportevenementen, en is er veel watersport. Je kunt bij wijze van spreken in je zwembroek vanuit de binnenstad de brug over naar het strand en zwemmen. Het is een ongelooflijk mooi gebied geworden midden in de stad. Natuur, recreatie, wonen en waterveiligheid worden hier op een bijzondere manier gecombineerd.’

Klimaatadaptatie

Tegelijk fungeert het Waalgebied als een klimaatadaptatieproject. Vlak buiten de stad liggen grote waterplassen van het rivierpark De Waalsprong waarin overtollig water uit de Waal en de stad kan stromen. ‘Het is een robuust watersysteem, redelijk onderhoudsvrij. Het water infiltreert in de bodem en het plassencomplex blijft in evenwicht. Het systeem is ook goed tegen hittestress. Dat zien we nu ook op onze hittekaarten: de hitteproblematiek komt aan de noordkant van de Waal bijna niet meer voor.’

Tiemens legt uit dat het Waalgebied bij Nijmegen niet op zichzelf staat. ‘Ook regionaal hebben we een visie op de waterketen, waar klimaatadaptatie een integraal onderdeel van uitmaakt. Zo kunnen we last krijgen van het Maas-Waalkanaal dat op de grens van onze gemeente stroomt. De samenwerking met buurgemeenten blijft nodig: als we in Berg en Dal niet goed omgaan met ons water, bezorgen we elkaar veel overlast.’