Maarten Bruns van het IVN, het Instituut voor natuureducatie en duurzaamheid, vertelt: ‘In steden is steeds minder groen en steeds meer steen. Voor een echt bos moet je in Nederland de stad uit. Met een tiny forest heb je binnen tien jaar tijd een klein stukje wilde natuur, midden in de stad, waar je als wijk van kan genieten en waar je kinderen bovendien iets over de natuur kunt leren.’
Dichtbegroeid inheems bos
Een tiny forest is een dichtbegroeid inheems bos ter grootte van ongeveer een tennisbaan. Door een selectie van de juiste bomen en struiken en het bewerken van de grond kan het bos in een paar jaar tijd al flink uit de kluiten gewassen zijn. Je plant de bomen die op een natuurlijke manier pas na duizend jaar zouden verschijnen. Hierdoor hoef je niet lang te wachten tot er een volgroeid bos staat.
De bossen zijn dertig keer meer dichter begroeid dan traditionele bosplantsoenen. Deze minibossen hebben bovendien educatieve functies, waaronder het buitenleslokaal en het Wilde Wachtersprogramma voor basisschoolkinderen (Bron: IVN).
Shubhendu Sharma
De aanleg van tiny forests is bedacht door Shubhendu Sharma, een eco-ondernemer uit India. Hij maakt gebruik van de bosbouwmethode van Miyawaki, een Japanse botanist die met zijn methode oorspronkelijke vegetatie herstelt. In Nederland wordt het project uitgevoerd door IVN. Gemeenten en buurtbewoners die interesse hebben, kunnen contact opnemen met de natuurorganisatie. De aanleg van een tiny forest kost ongeveer 15.000 euro.
De twaalf partnergemeenten die dit najaar hun eerste minibos aanplanten zijn Almere, Alphen aan den Rijn, Apeldoorn, Den Bosch, Goes en omstreken, Groningen, Hardenberg, Leiden, Maastricht, Meppel, Uithoorn en Utrecht.
Koploper Zaandam
In het Darwinpark in Zaandam hebben inwoners eind 2015 het eerste tiny forest van Europa aangelegd. Shubhendu Sharma, de bedenker van het concept tiny forest (zie kader) die hielp met advies en de aanleg, is tevreden.
‘In de zomer groeiden de eiken bomen in twee maanden tijd 2 meter. Dat is veel! Door de bomen dicht op elkaar te planten, groeien ze niet in de breedte, maar in de hoogte. Ik vroeg me wel af of het bos hier net zo snel zou groeien als degenen die ik in India, Amerika, Pakistan en Iran heb aangelegd. De winter in Nederland legt de groei praktisch stil. In de zomer wordt dat door de lange dagen echter ruimschoots ingehaald. Hierdoor groeien ze net zo hard als op andere plekken in de wereld.’
Reactie Leny Vissers-Koopman
De Zaandamse wethouder Leny Vissers-Koopman van Openbare Ruimte is enthousiast: ‘Dit natuurlijke kleine bos draagt bij aan de biodiversiteit van onze stad. Is er meer ruimte voor verschillende soorten bomen en struiken maar ook insecten, bodemleven, amfibieën, vogels en kleine zoogdieren. Bovendien heeft het vele voordelen ten opzichte van bestrating of gras. Denk aan het afvoeren van regenwater en het voorkomen van hittestress, iets waar veel steden mee worstelen.’
Volgens Sharma zuivert een tiny forest ook nog eens de lucht in steden doordat het CO2 opslaat. Wethouder Vissers-Koopman ziet nog een voordeel: ‘Het bos is aangelegd door bewoners, vrijwilligers en basisscholieren. Op die manier draagt het ook bij aan bewustwording over het belang van natuur in de stad.’
Anti-stressmiddel
Dat belang wordt onderstreept door omgevingspsycholoog Marjet Gerlings. Ze legt uit dat steden groeien, verdichten en vergrijzen. Gerlings: ‘Stedelingen wonen daardoor steeds verder van echte natuurgebieden. Door de vergrijzing neemt de mobiliteit bovendien af. Kleine stukjes natuur in de stad worden dus steeds belangrijker.’
Volgens Gerlings heeft groen een gunstige invloed op het stressniveau van mensen. Zelfs alleen uitzicht op een stukje groen doet al wonderen. De mentale moeheid neemt af en de gemoedstoestand verbetert. En dan is er nog het sociale aspect. Gerlings: ‘De aanleg van een tiny forest door buurtbewoners zorgt voor meer sociale cohesie. Het nodigt uit elkaar te ontmoeten en gaat eenzaamheid tegen. Iets dat een steeds groter probleem is in onze huidige maatschappij.’
Buurtbewoners werken samen aan de tiny forest in Zaandam. Door IVN / Jessica de Lepper
Hoe meer hoe beter
Gerlings begrijpt het wel dat tiny forests aan terrein winnen: ‘Je ziet een duidelijke trend dat inwoners van steden steeds meer gebruikmaken van het groen in hun stad. Dat terwijl er juist steeds minder groen komt. Gemeenten kunnen hier met de aanleg van tiny forests dus heel goed op inspelen.’ Wethouder Vissers-Koopman is het hier mee eens. ‘Hoe meer tiny forests hoe beter. Ook in een stedelijk omgeving kunnen we op een klein oppervlak snel groene oases creëren en dat is mooi.’