Platform 31 deed in opdracht van het ministerie van BZK, het Kadaster en het Stedennetwerk G40 onderzoek naar het perspectief van gemeenten en inwoners op het datagebruik in de openbare ruimte. Het blijkt dat burgers veelal niet weten dat zij in de openbare ruimte door private partijen worden gemonitord en dat hun fysieke gedrag daarmee een lucratieve databron is.
De onwetendheid van burgers over dataverzameling door veelal private partijen is volgens het Platform problematisch, omdat gemeenten zo de regie over de openbare ruimte verliezen. Dat terwijl de openbare ruimte wel onder de verantwoordelijkheid van deze gemeenten valt. Meer inzicht en meer transparantie in en over dataverzameling zijn volgens Platform 31 dus nodig.
Sensorenregister biedt oplossing
Een sensorenregister kan de benodigde inzicht en transparantie bieden. In een dergelijk register zouden burgers kunnen zien waar sensoren hangen en wat deze meten. Bovendien kan zo’n register een helpende hand bieden bij het overzichtelijk presenteren van open data, wat eens streven is voor veel van de door Platform 31 bevraagde gemeenten.
In Amsterdam en Eindhoven wordt al met een sensorenregister geëxperimenteerd en andere gemeenten geven aan dat ze potentie in het instrument zien. In Amsterdam en Eindhoven opgedane ervaringen laten echter zien dat het organiseren van een dergelijk register niet war van horten of stoten is.
Zo rijzen vragen over het invullen van het register. Dat zou bijvoorbeeld met zelfaanmelding kunnen, maar volgens het Platform leert ervaring dat private partijen daar niet altijd even enthousiast aan meewerken. Een andere optie is sensoren laten aanmelden door bewoners.
Naast het praktische vraagstuk van het aanmelden van de sensoren, lopen gemeenten volgens Platform 31 ook tegen juridische en technische obstakels aan. Aan een sensorenregister kan bijvoorbeeld een vergunningsplicht worden gekoppeld, waarbij partijen een vergunning moeten aanvragen voor hun sensor. Deze vergunning moet dan wel verstrekt en gehandhaafd kunnen worden, wat extra gemeentelijke kosten met zich meebrengt.
Landelijke wet- en regelgeving lopen achter
Volgens de door Platform 31 benaderde gemeentelijke respondenten is er een gebrek aan landelijke wetgeving over dataverzameling. Gemeenten staan nu redelijk machteloos tegenover partijen die geen inzicht willen bieden in wat hun sensoren doen, daar de recent ingevoerde AVG wel veel zegt over privacy, maar niets over bijvoorbeeld luchtkwaliteit, geluidsgegevens en verkeersdata. Als een private partij medewerking met de gemeente weigert, kan deze gemeente weinig uithalen.
Naast gebrek aan regelgeving is bestaande regelgeving niet altijd even duidelijk. Daardoor weten gemeenten niet precies wat wel en niet mag. De obstakels waarmee gemeenten en het sensorenregister worden geconfronteerd, manen de Rijksoverheid volgens Platform 31 tot een sturende rol voor lokale overheden. Zo kan het Rijk duidelijkheid bieden met inkadering en richtlijnen.
.jpg)
