Het fundament voor het succes van Leeuwarden is volgens Operatie Steenbreek gelegd bij de coalitie met het waterschap (Wetterskip Fryslân), de Friese Milieu Federatie, het Kenniscentrum Burger en Biodiversiteit (KBB) van Hogeschool Van Hall Larenstein (VHL), het Nordwin College en het Instituut voor natuureducatie en duurzaamheid (IVN).
Isabelle Diks, oud-wethouder van de gemeente Leeuwarden en huidig Tweede Kamerlid: ‘Door samen te werken met deze partijen is Operatie Steenbreek in Leeuwarden stevig verankerd in het beleid en is het meer geworden dan een gemeentelijke wens. Er is er een beweging op gang gebracht in de samenleving.’
Groene stad met studenten
Vooral de link met het onderwijs is prominent aanwezig. Studenten van VHL worden ingezet om onderzoek te doen. Imra Klein, projectingenieur bij hogeschool Van Hall Larenstein, vertelt: ‘Studenten doen bijvoorbeeld onderzoek naar de mate van verstening in wijken. Deze onderzoeken vormen een belangrijke informatiebron voor de gemeente. Aan de hand van deze rapporten worden doelgerichte acties georganiseerd, zoals het informeren van bewoners over de voordelen van een groene tuin.’
Verder gaan studenten mee de wijk in om bewoners over te halen tot het vergroenen van hun tuin. Klein zegt dat studenten bij deze acties in gesprek raken met bewoners over het nut van meer groen in de tuin: ‘Studenten bellen aan bij bewoners en weten ze enthousiast te maken voor een groene tuin. Het gesprek wordt daardoor persoonlijker dan met mensen uit het werkveld, die komen toch uit de beleidskant en staan vaak verder af van de inwoners.’
Acties en burgerparticipatie Operatie Steenbreek
Door de goede organisatie, de laagdrempeligheid van de acties rondom Operatie Steenbreek en de informatieverstrekking zijn burgers sneller geneigd om deel te nemen aan het project. Chantal Melching, projectmedewerker Friese Milieu Federatie en gemeente Leeuwarden, vertelt: ‘Samen met wijkpanels of andere actieve buurtbewoners organiseren we Steenbreekacties. Per wijk wordt er gekeken wat werkt om zoveel mogelijk bewoners mee te krijgen met de acties.
Zo treedt in de ene wijk een akoestische band op bij een ‘tegel eruit, fruitstruik erin’-actie, en in de andere wijk wordt een informatieve bijeenkomst over het belang van biodiversiteit in de tuin georganiseerd met aansluitende borrel.’ Melching stelt dat het met de ‘tegel eruit, fruitstruik erin’-acties, altijd de vraag bleef of bewoners op basis daarvan hun tuin zouden vergroenen. Maar door de simuleringsregeling is er een goede manier gevonden om de ‘ontstening’ te monitoren.
Subsidie vergroenen tuin
Daarnaast kunnen bewoners bij de gemeente subsidie aanvragen voor het vergroenen van de tuin: de stimuleringsregeling. Aan de hand van de stimuleringsregeling kan worden bijgehouden hoeveel vierkante meter is vergroend in Leeuwarden, zo is dit jaar al voor 2000 vierkante meter subsidie aangevraagd. Vorig jaar was dat 600 vierkante meter.
De vergoeding van het vergroenen van de tuin ligt rond de 100 euro per bewoner. Ook bewoners zonder voortuin worden betrokken bij Steenbreek: zij kunnen een geveltuin aanvragen bij de gemeente. Deze geveltuinen worden gemonitord door de buitendienst om ervoor te zorgen dat ze goed worden onderhouden.
De stenen die uit de tuinen worden gehaald worden hergebruikt op andere openbare plekken.
Samen gaan we groener
Op 8 februari jongstleden is het nieuwe initiatief van de gemeente Leeuwarden ‘Samen gaan we groener’ gestart. Deze actie ligt in het verlengde van de Steenbreekacties, het doel van deze actie is om binnen 4 jaar 150 particulieren tuinen te vergroenen. Faber vertelt dat het woord ‘samen’ van groot belang is. ‘Zonder de bewoners kan er namelijk niks worden bereikt.’
‘Er zijn geen verliezers, iedereen heeft baat bij een mooie omgeving.’
Met dit nieuwe initiatief krijgen buurtpanels de mogelijkheid om buurtacties van Steenbreek zelf te organiseren: ‘De buurtpanelskrijgen een budget en mogen zelf bepalen hoe ze het bedrag willen inzetten. Zo wilde een wijk een voorbeeldtuin aanleggen met een bord van Steenbreek ernaast. Daardoor konden andere bewoners zien hoe een groene tuin makkelijk kan worden aangelegd en onderhouden’, vertelt Melching.
Minder stenen, meer biodiversiteit
Er wordt ook veel aandacht besteed aan biodiversiteit en in het bijzonder aan de bijen. Zo bestaat er een bijenlint in Leeuwarden, dit is een reeks aan initiatieven waar bijen profijt van hebben, zoals warmte, beschutting en nestelruimte. Daarnaast worden bewoners geïnformeerd over planten en begroeiing die bijen aantrekken. De biodiversiteit probeert de stad te realiseren door bepaalde maairegimes in te voeren en meerdere grassoorten te zaaien.
Geadopteerde boom met een boomspiegel en witte steen.
Andere acties van de gemeente zijn bijvoorbeeld het adopteren van bomen en daaromheen boomspiegels aan te leggen. Dit zijn kleine ruimtes rond de boom, die wordt gevuld met bloemen en planten. Op die plekken wordt een witte tegel gelegd, zodat de groendienst de boomspiegel met rust laat. Bewoners kunnen op aanvraag bij de gemeente bomen adopteren.
Vergroening en duurzaamheid komen samen
‘De grenzen van verantwoordelijkheid vervagen, als er wordt gesproken over klimaatverandering moet er worden samengewerkt, het is niet langer alleen de taak van de gemeente’, stelt Faber. ‘Als de gemeente het juiste voorbeeld geeft, gaan bewoners eerder overstag.’
Diks: ‘Het mooie is dat alle projecten rondom vergroening en duurzaamheid nu samenkomen, zoals Water Connecting, Operatie Steenbreek en versterking van biodiversiteit. De projecten leken aanvankelijk versnipperd en kleinschalig, daarom ben ik zo trots dat het nu zichtbaar is dat alles met elkaar verbonden is. Je ziet ook dat steeds meer inwoners aan de gemeente vragen of ze mee mogen doen met Operatie Steenbreek, dat is positief. Er zijn namelijk geen verliezers, iedereen heeft baat bij een mooie omgeving.’
