Dat blijkt uit analyse van duurzaamheidsambities van gemeenten, door Wallaart & Kusse Public Affairs uitgevoerd in opdracht van de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE). Voor het onderzoek werden 100 coalitieakkoorden van Nederlands grootste gemeenten beoordeeld op duurzaamheidsambities. Zo werd gekeken naar korte- en langetermijndoelstellingen, maar ook naar plannen voor aardgasvrije wijken, de rol van bewoners in de energietransitie, elektrisch rijden en de verduurzaming van gemeentelijk vastgoed.
Uit het onderzoek blijkt dat de energietransitie leeft onder gemeenten. De 100 onderzochte coalitieakkoorden verschillen inhoudelijk vaak sterk, maar termen als ‘gasloos,’ klimaatneutraal,’ verduurzaming,’ ‘duurzaamheidsopgave,’ en CO2-reductie,’ komen geregeld terug. Volgens de NVDE beseffen gemeenten zich dus dat het Klimaatverdrag van Parijs ook lokale inspanning vergt.
De NVDE is blij dat het merendeel van de honderd grootste gemeenten klimaatbeleid noemt in hun coalitieakkoord. ‘Het is mooi dat gemeenten volop aandacht hebben voor de energietransitie. Dat past bij de hoofdrol die zij krijgen in de hoofdlijnen van het Klimaatakkoord. Tegelijk is het nodig dat hun plannen nog veel concreter worden,’ zegt Olof van der Gaag, directeur Nederlandse Vereniging Duurzame Energie. Ook op het gebied van communicatie ziet de NVDE verbeterpunten.
Aardgasvrij vooral gericht op nieuwbouw
In 45 van de 100 college-akkoorden staan concrete plannen voor aardgasvrije wijken. Het grootste deel van de plannen is gericht op het opleveren van aardgasvrije nieuwbouwwoningen en op het aardgasvrij maken van woningen waarvan renovatie op de planning staat. Volgens de NVDE zullen de plannen voor bestaande bouw de komende periode meer vorm moeten krijgen, ‘aangezien slechts een beperkt deel van de gastransitie via nieuwbouw gerealiseerd kan worden.’
Vijf gemeenten noemen een jaartal waarin ze volledig aardgasvrij zijn. Anderen gaan voor gedeeltelijk gasloos. Zo wil Ede dat het complete huuraanbod in 2035 gasloos is. Acht gemeenten hebben ook concrete doelen voor deze coalitieperiode. Nijmegen wil acht aardgasvrije wijken hebben in 2022. Den Haag wil in de komende vier jaar 25.000 tot 30.000 woningen van duurzame energie voorzien.
Volgens de NVDE is het opvallend dat veel gemeenten nadrukkelijk naar de ontwikkelingen bij het Rijk kijken, voordat ze zelf harde doelstellingen formuleren. Zo staat in het akkoord van Hellevoetsluis: ‘De ontwikkelingen rond het gasloos maken van bestaande woningen zullen nauwgezet worden gevolgd.’
Energietransitieloket
29 gemeenten willen speciale loketten oprichten, waar burgers informatie over bijvoorbeeld de energietransitie kunnen vinden. Het doel van de loketten is om op laagdrempelige wijze kennis te verstrekken. Zo wil Heerlen ‘burgers op weg helpen en concrete tips geven via energie- en afvalcoaches in de buurt.’
Sommige gemeenten willen speciale voorlichtingscampagnes opzetten. Ze willen zo bewustzijn creëren en inwoners betrekken bij duurzaamheidsopgaven. In Veldhoven, Wijchen, Helmond en Rheden is sprake van dergelijke plannen.
De NVDE concludeert dat gemeenten het belang van bottum-up initiatieven wel erkennen, maar dat het vaak wel aan concreet beleid ontbreekt om dergelijke initiatieven aan te moedigen. Ook op communicatievlak schieten de gemeenten volgens de NVDE tekort. Hoewel 29 gemeenten plannen hebben, ‘is de opgave ook een hele kluif voor bewoners van de overige gemeenten.’
De NVDE stelt dan ook: ‘Willen gemeenten hun plannen op korte termijn plannen realiseren, dan zullen ze lokale initiatieven op tastbare wijze moeten aanmoedigen. Dat betekent: korte lijntjes met inwoners, initiatieven actief aansporen en loketten faciliteren waar bewoners terecht kunnen met vragen en zorgen.’
Elektrisch rijden
55 coalitieakkoorden gaan in op elektrisch vervoer. Zo heeft Amsterdam de ambitie om taxi’s versneld ambities te maken en om in 2025 een uitstootvrije taxibranche te hebben. In het akkoord staan echter geen concrete plannen voor regulering of handhaving die dit akkoord moeten bekrachtigen.
27 gemeenten spreken zich uit over meer laadpalen. Twee van hen, Eindhoven en Hilversum, zien kansen in een koppeling met parkeerbeleid. Door parkeren voor elektrische auto’s goedkoper te maken, willen ze elektrisch rijden stimuleren.
Het valt de NVDE op dat in geen van de 100 akkoorden wordt gesproken over het instrument milieuzonering om elektrisch rijden te bevorderen.
Gemeentelijk vastgoed
Gemeenten zien voor zichzelf een voorbeeldfunctie weggelegd. 43 gemeenten noemen het verduurzamen van eigen gemeentelijk vastgoed. Wel is dit meestal in algemene termen, zonder concrete doelstellingen. Slechts negen gemeenten hebben een concreet kader opgesteld voor verduurzaming van eigen vastgoed, bijvoorbeeld door het aanbrengen van zonnepanelen op gemeentelijke gebouwen.
Volgens de NVDE kunnen gemeenten een voorbeeld nemen aan Utrecht, Ede, Hilversum, Hoogeveen, Heusde en Horst aan de Maas, die allemaal een deadline hebben voor complete verduurzaming van het vastgoed.
