Den Haag Zuidwest pionierde met aardwarmte. Andere gemeenten (Zwolle, Groningen) en provincies (Utrecht) onderzoeken mogelijkheden. Maar wat is geothermie eigenlijk en wat hebben we eraan? 5 misvattingen.

1. Geothermie is hetzelfde als warmte-koude opslag onder de grond

Nee, geothermie is heel wat anders. Warmte-Koude opslag is een methode om energie in de vorm van warmte of koude op te slaan in de bodem, op geringe diepte. De techniek werkt in combinatie met een warmtepomp. Bij aardwarmte (geothermie) gaat het om het gebruik van warmte die van nature (diep) in de grond aanwezig is en vanuit waterhoudende lagen naar boven wordt gepompt en gedistribueerd via collectieve warmtenetten.

In een verslag van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) over de Haagse primeur met aardwarmte valt te lezen dat de ambtenaar die aardwarmte in de hofstad introduceerde het verschil aanvankelijk ook niet wist. ‘De medeweker in kwestie dacht zich aangemeld te hebben voor een congres over warmte-koudeopslag (WKO), maar kwam tot zijn verwarring terecht in een bijeenkomst over diepe geothermie. Dat onderwerp bleek echter zo boeiend dat hij bleef luisteren en nadien enthousiast verslag uitbracht.’

2. Geothermie veroorzaakt aardbevingen

Dat is veel te stellig. Maar geothermie brengt wel degelijk 'seismische risico's' met zich mee. Het staatstoezicht voor de mijnen (SodM) waarschuwde hier vorig jaar voor, in haar brief Staat van de Sector Geothermie. Het gaat om risico’s die ook optreden bij olie- en gaswinning, met als verschil dat risico’s bij warmtewinning niet ontstaan door drukvermindering, maar juist bij het terugpompen van water, waardoor miljoenen jaren oude aardbreuken instabiel kunnen worden. SodM adviseert terughoudendheid in gebieden waar aardbevingen voorkomen als gevolg van gaswinning of op locaties die gelegen zijn dicht bij actieve breuken in de diepe ondergrond, zoals Oostelijk Brabant en Noord-Limburg.'

3. Met geothermie is (draconisch) isoleren niet nodig

Ja en nee. Het ligt eraan hoe diep je warmtebron ligt. Het mijnwater in Limburg (in Limburg worden al jaren geëxperimenteerd met verwarming van de gebouwde omgeving met mijnwater) komt van een beperkte diepte en heeft daarmee een beperkte thermisch vermogen. Het is daardoor alleen geschikt voor lage temperatuur verwarming (LTV). Extra isolatie van de huizen blijft nodig.

Maar hoe dieper je boort, hoe warmer het water wordt. Als we dieper boren, spreken we van ultradiepe aardwarmte. In Neustadt-Glewe in Noord-Duitsland wordt sinds 1994 diepe aardwarmte uit watervoerende poreuze zandsteenlagen gehaald op 2.335 m diepte, met een watertemperatuur van 97 ËšC. Voor industriële toepassingen wordt nog dieper geboord, tot wel 7 kilometer. Hoe warmer het water, hoe minder extra maatregelen je hoeft te treffen. Bij een warmtenet met water van hoge temperatuur (vanaf 70 graden) is het een kwestie van plug-and-play: oude radiatoren en leidingwerk kunnen gewoon blijven zitten. Wel moet de CV-ketel worden vervangen door een nieuwe installatie, als schakel met het collectieve warmtenet. Extra isolatie blijft echter wenselijk’.

4. Energie uit geothermie is onuitputtelijk

Ja en nee. De voorraad aardwarmte in de aarde is onuitputtelijk. Een specifieke geothermische bron niet, die koelt namelijk na verloop van tijd af. Een geothermische bron gaat tussen de 15 en 30 jaar mee.

5. Geothermie is dé oplossing voor het energievraagstuk

Nee. Maar wel een belangrijke oplossing die het overwegen waard is, vooral in de gebouwde omgeving. Huishoudens en gebouwen zijn samen goed voor een kwart van het energieverbruik in Nederland. Het overgrote deel daarvan gaat naar verwarming van huizen. Met het aanboren van duurzame warmtebronnen kunnen dus grote slagen worden gemaakt. Maar de transitie van fossiele energiebronnen zoals gas en olie naar duurzame bronnen vraagt niet om één oplossing, maar om een combinatie van duurzame oplossingen, waarbij het terugdringen van onnodige verspilling misschien wel de belangrijkste is. Het gaat om het vinden van goede mix aan maatregelen. Geothermie kan een oplossing zijn voor de warmtevoorziening van glastuinbouw, industrie, grote gebouwen en veel woningen.

Leer meer van de ervaringen met geothermie in Den Haag en Groningen in ROm#7&8. Word nu abonnee

Lees ook: Alternatieven gewogen#1: groen waterstof. Hoogeveen krijgt een waterstofwijk