‘De eerste twee jaar van de Retailagenda is er hard gewerkt om partijen bewust te maken van de problematiek in winkelgebieden en stakeholders te overtuigen van de urgentie dat er iets moet gebeuren’, vertelt Brigit Gerritse, die werkt als directeur van NRW (Nederlandse Raad voor Winkelcentra). ‘Dat heeft onder meer geleid tot het tekenen van 152 RetailDeals en twaalf Provinciale RetailDeals. Er is op de 21 actiepunten uit de Retailagenda op uiteenlopende wijze vooruitgang geboekt, nu, met de verlenging van de Retailagenda van tenminste twee jaar, is het tijd voor nog meer focus om adequaat te kunnen doorpakken, want Nederland heeft nog steeds veel slecht tot matig functionerende winkelgebieden’.
Er is begin dit jaar een Retailteam samengesteld dat de komende twee jaar werkt aan een programma met vijf concrete thema’s: lokale transformatie, regionale afstemming, samen investeren, de Human Capital Agenda en kenniscreatie & innovatie. De leden van het team zijn afkomstig van de partners van de Retailagenda. Vanuit de verschillende betrokken organisaties geven teamleden inhoud aan de thema’s.
Bestaansrecht
Gerritse benadrukt het belang van de vervolgagenda: ‘Dat het nu economisch weer beter gaat, wil niet zeggen dat de problemen in winkelgebieden voorbij zijn. Men heeft de neiging om daar de ogen voor te sluiten en als vanouds door te gaan, maar dat is kortetermijndenken. Jarenlang werd de oplossing gezocht in groei. Loopt het ergens slecht? Dan moesten extra meters voor een grotere aantrekkingskracht en een betere exploitatie zorgen, maar die oplossing gaat niet meer op. Gelet op de koopkracht en de veranderende wensen van de consument is krimp nu logischer dan groei. Anders is er voor de ondernemers geen belegde boterham meer te verdienen.’ Ze verwijst naar de start van de Retailagenda in 2015: ‘Toen is becijferd dat het noodzakelijk is om 20% van de winkelmeters uit de markt te halen.
Dat betekent overigens niet per definitie dat élk centrum- of winkelgebied terug moet in meters’, vervolgt Gerritse. ‘Het punt is dat per winkelgebied moet worden gekeken of deze bestaansrecht heeft of niet. De sterke gebieden moeten verder worden versterkt, de zwakke moeten worden getransformeerd. Dat zijn moeilijke beslissingen, maar het moet wel gebeuren. Elke transitie zal ergens pijn gaan doen, de Retailagenda wil dat bespreekbaar maken en met tools en pilots ondersteunen bij de uitvoering.’
Brigit Gerritse
Waterbedeffect
Bij lokale transformatie van (winkel)gebieden moet de hele regio in acht worden genomen, stelt de Retailagenda. ‘Dit is om het waterbedeffect te voorkomen’, legt Gerritse uit. ‘Want wat de ene gemeente doet, zal impact hebben op de buurgemeenten. Daarom is het thema regionale afstemming opgenomen in de vervolgagenda. Provincies moeten bij deze problematiek de regie gaan nemen en wij willen ze daar graag bij helpen.’
De Retailagenda heeft alle belangrijke stakeholders op een lijn gekregen, de dialoog met de vastgoedsector is vorig jaar echter vastgelopen. ‘Er is vorig jaar met elkaar gesproken over flexibilisering van de huurmarkt om de benodigde transitie te versnellen. Daar zijn we helaas niet met elkaar uitgekomen. Voor IVBN de reden om even afstand te nemen van de Retailagenda.
Deze stap heeft overigens geen gevolgen voor de samenwerking op lokaal niveau, waar de vastgoedpartijen nauw blijven samenwerken met andere partijen aan lokale transformatieopgaven. We benaderen het onderwerp nu vanuit het perspectief ‘samen investeren’. We staan met elkaar voor een gezamenlijke investeringsopgave in winkelgebieden, dat geldt voor alle stakeholders. Om daarin te kunnen slagen, is het eerst nodig om te werken aan herstel van vertrouwen. Alle stakeholders - zoals de vastgoedpartijen, de retailers en de lokale overheden – hebben aangegeven hier open voor te staan.’
Bijscholen en opleiden
De veranderende retail heeft niet alleen gevolgen voor winkelgebieden, maar ook voor de mensen die er werken. ‘Deze human capital moet opgeleid of bijgeschoold worden om alle veranderingen, zowel off- als online, bij te kunnen benen,’ aldus Gerritse. ‘Dat geldt voor de hele keten; van winkelverkopers tot logistiekmedewerkers, maar ook voor ondernemers en centrummanagers. Deze laatste groep speelt een zeer belangrijke rol bij het aantrekkelijk en leefbaar maken van binnensteden en winkelgebieden, daar heb je mensen voor nodig met de juiste kennis. De Human Capital Agenda van de Retailagenda heeft als opgave om te zorgen dat detailhandel, nu goed voor 10% van de werkgelegenheid in Nederland, ook in de toekomst een aantrekkelijke sector blijft om in te werken. Recent zijn er met subsidie van Stichting Detailhandelsfonds vier projecten gestart die zich hier op richten.’
Kenniscreatie en innovatie
De dynamiek van de retail is misschien wel het meest zichtbaar in het thema Kenniscreatie en innovatie. Op allerlei plaatsen -op straatniveau in winkelgebieden, bij retailers en bij lokale overheden- vindt (digitale) innovatie in de retail plaats. ‘De pilotgemeenten van de Retailagenda vormen zogenaamde living labs waar proefondervindelijk wordt gewerkt aan nieuwe slimme oplossingen om de sector aantrekkelijk te houden. Het doel is deze kennis breed te gaan delen. Door versnippering krijgen veel initiatieven niet de aandacht die ze verdienen’, constateert Gerritse: ‘De Retailagenda wil alle kennis van innovatieve toepassingen bundelen en toegankelijk te maken. Er wordt nu ondermeer door INretail en Thuiswinkel.org gewerkt aan een kennisplatform dat die rol gaat vervullen.’
Horizontale thema’s
Naast de vijf thema’s van de Retailagenda zijn er nog drie horizontale onderwerpen, die alle thema’s raken: internationalisering/Europa, digitalisering en duurzaamheid. ‘We zijn echt niet het enige land in Europa dat te maken heeft met veranderingen in de retail en winkels die leeg staan’, vertelt Gerritse. ‘Het Retailteam is onlangs uitgebreid met een vast persoon in Brussel, die daar volgt wat speelt en -waar mogelijk- de problematiek agendeert.’ Ook het onderwerp duurzaamheid raakt alle betrokken partijen. ‘Dit loopt uiteen van het verduurzamen van vastgoed, de invoering van venstertijden, tot de invoering van logistieke centra aan de rand van de stad. Ook digitalisering, is zo’n alles omvattend onderwerp. Het keert bij alle thema’s terug en verdient daarom onze continue aandacht.’