Hoe begon het allemaal?

‘Het is niet een beweging die er plotsklaps was toen we ons aansloten bij Operatie Steenbreek. Ook vóór onze deelname was ik vanuit mijn rol als projectcoördinator Natuur en Water in het Haags Milieucentrum al bezig met de vergroening van Haagse wijken. Het klimaat verandert en verstening is hier een ernstig probleem.’

42.749 stenen eruit, hoe kregen jullie dat voor elkaar?

‘We zijn begonnen met vier Haagse wijken uit verschillende bouwperioden. Binnen die wijken hebben we ons gefocust op een paar straten en die zijn we gaan benaderen met flyers en buurtgesprekken waarin we ze opriepen om tuintegels om te ruilen voor planten. Hiervoor bieden we drie opties aan: buurtbezoeken, inzamelingscentra en gerichte rondjes. Tijdens de buurtbezoeken trekken we met een kar met planten de wijk in. Bewoners kunnen dan hun stenen omruilen voor planten. Dat kunnen we niet overal doen, dus bieden we ook een aantal vaste centra aan waar ze heen kunnen gaan met hun stenen en we maken gerichte rondjes met planten. Die rondjes maken we als bewoners – met drie medebewoners – willen dat hun tegels kunnen worden opgehaald. Al meer dan honderd mensen hebben zich daarvoor aangemeld.’

En die bewoners hebben nu al 125 olifanten aan gewicht in stenen ingeleverd?

‘Deels, want het zijn niet alleen de particulieren die onttegelen. Binnen het genoemde aantal zit bijvoorbeeld ook een plein van 60 bij 60 vierkante meter dat is vergroend: het Slachthuisplein in Laak. Dat plein is met een enorm feest geopend en wordt zeer intensief gebruikt door buurtbewoners. Er kwam zelfs een man naar mij toe die vertelde dat hij niet meer met vakantie ging, want voor zijn huis was het al een paradijs. Daar doe je het voor; voor een mooie, gezonde en klimaatbestendige leefomgeving.’

Hoe betrek je de wijk bij jullie acties?

‘Onze acties zijn erop gericht om het bewustzijn te vergroten. Mensen willen best een groene tuin, maar ze denken er vaak niet over na. Stenen zijn makkelijk en onderhoudsarm. Om iedereen van het belang van groen bewust te maken, moeten we de kracht van de wijk activeren. We bouwen een netwerk van wijkambassadeurs die ons helpen met die tegelstrijd. De bewoners van de wijk krijgen complimentkaartjes die ze bij elkaar door de brievenbus kunnen gooien, en als er nieuwe bewoners in de buurt komen wonen, sturen we een startpakket toe met informatie. Nieuwe bewoners gaan vaak de tuin opnieuw inrichten en dan biedt zo’n pakket inspiratie, maar daarin bieden we ook tuinambassadeurs aan die advies kunnen geven. Een ander initiatief is de Supersteenbreek-prijs; de persoon die het meest ontsteent, ontvangt van ons een erkenning.’

Tot slot, hoe ga je om met de mensen die er geen zin in hebben?

‘De notoire steenvreters ga je niet zomaar overtuigen en daar focussen wij op dit moment ook niet op. We pakken het laaghangend fruit, de mensen die willen. Notoire hardrijders kun je ook alleen maar tegenhouden met boetes. Het is van belang dat er veel meer sociale cohesie in de wijk ontstaat en dat mensen elkaar aanspreken. Roken was ook sociaal geaccepteerd, maar dat is snel omgeslagen. Hopelijk gebeurt dat ook met versteende tuinen.

People problem: Kees van Leeuwen, principal scientist bij KWR en hoogleraar Water Management and Urban Development aan de Universiteit Utrecht, doet onderzoek naar klimaatadaptie in steden en onderschrijft het verhaal van Van Poelgeest. ‘Ons eigen onderzoek richt zich op water en klimaatadaptatie in steden. Uit ons onderzoek wordt steeds duidelijker dat wij als mensen eigenlijk geen waterprobleem hebben, maar een people problem. Dat wordt ook bevestigd door de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling van de Verenigde Naties. Van initiatieven als Operatie Steenbreek word ik enthousiast. Het is mensenwerk, samen dingen doen voor elkaar via de eigen leefomgeving. Het maakt de wijken groener en dit heeft een aantal positieve effecten: het verhoogt de biodiversiteit, verbetert de luchtkwaliteit, tempert de lokale opwarming van de stad, vermindert overlast als gevolg van stortbuien en creëert sociale cohesie en ownership van de wijk. Kortom, het maakt wijken aantrekkelijk en vitaal. Tegel eruit, plant erin leidt dus niet alleen tot ecologische verbeteringen, maar zal door het gevolgde participatieve proces ook positieve sociale en economische gevolgen hebben. Immers, wie wil er niet in prachtwijken wonen?’
Stand van zaken: Groningen, Leeuwarden, Den Haag, Amersfoort, Eindhoven, Maastricht, Leiden, Leiderdorp, Haarlem, Nijmegen, Rijswijk, Zaanstad en Diemen zijn de dertien gemeenten en steden die zijn aangesloten bij Operatie Steenbreek. Daarnaast is recent ook waterschap Vallei en Veluwe aangehaakt. Deze gemeenten en waterschap voeren verschillende activiteiten uit om de mindset van burgers te veranderen.

Voor aanvullende informatie over Operatie Steenbreek, klik hier