In Emile herkende het partijbestuur wellicht iets terug van het charisma van Pim Fortuyn. Inmiddels is Emile in retraite in een boeddhistisch klooster, en daarmee is voor Nederland misschien wel een groot democratisch vernieuwer verloren gegaan. Of eigenlijk had Leefbaar Nederland hem al ‘kaltgesteld’, nog voor de multi-ondernemer en auteur van 12 boeken zijn ideeën goed en wel openbaar had kunnen maken.

Tijdens de enige persconferentie in zijn Arnhemse villa als politicus in spe, ontvouwde Ratelband zijn plannen voor het land. Het open internet had haar intrede gedaan, en ‘communicatietrainer’ Ratelband begreep wat dat betekende: een machtsverschuiving naar het volk. En om een revolte voor te zijn, bedacht Ratelband iets briljants: internetstemmen. Emile had geen plannen met het land, het land mocht ze zelf verzinnen. De besluitvorming zou verplaatsen van paleizen naar pleinen, van de Tweede Kamer naar het internet, van raadzalen naar online buurtfora.

Maar de leden van Leefbaar Nederland konden zoveel democratie niet verdragen en stemden Ratelband nog voor zijn installatie als partijleider weg, alsmede voorzitter Jan Jetten. Maar na 15 jaar waart de geest van Ratelband op gezette tijden nog door het land. En ze wordt heviger. Het Oekraïene-referendum: afgedwongen via social media. Het referendum vandaag over de Sleepwet: afgedwongen via social media. De (terechte) capitulatie van de provincie Flevoland rondom het bijvoeren van de runderen in de Oostvaardersplassen: afgedwongen via social media.

Soms is het een legitieme meerderheid die een ommekeer van de besluitvorming afdwingt en daarmee de wil van het volk, soms is het een marginale groep die via de kracht van het internet bestuurders op de knieën krijgt en daarmee ronduit chantage. Besturen volgens oude structuren is moeilijker geworden dan ooit, en zal alleen maar moeilijker worden. De urgentie om te komen tot iets van democratische vernieuwing blijft. Het 'kaltstellen' van het raadgevend referendum verandert daar niets aan. Integendeel, zou ik zeggen.

Veelzeggend was de uitkomst van ons verkiezingsonderzoek dat we samen met USP uitvoerden, waaruit bleek dat kiezers géén belangstelling hebben voor de lokale politiek, maar wél voor beleidsthema’s. Ik vind dat we kiezers serieus moeten nemen en ze meer in de gelegenheid moeten stellen mee te beslissen over cruciale beleidsthema’s als armoedebeleid en wonen, en dat we ze ook dilemma's voorleggen die de politiek omwille van het behoud van de gunsten van de kiezer voor zich uitschuift. Dat kan met referenda, maar waarom een instrument van het jaar 1900 van stal halen, als je ook via internet kunt stemmen? Precies, in de geest van Emile.

Oh ja, een stemadvies. Ik stem morgen ‘divers’. Welke partij dat is, dat moet ik nog uitzoeken. 

Zie ook mijn blog De toekomst begint in het onderwijs. Dat zouden Asscher en Pechtold moeten weten.