Het initiatief weet op zijn eigen manier economisch toegevoegde waarde, sociale ontwikkeling en circulariteit in één te vatten. Hoe doen zij dat? Gert Jan Jansen van Hof van Twello legt uit. Oog voor sociale ontwikkeling én de portemonnee worden hier verenigd volgens het idee van ‘de meent’. Dit is een gemeenschapssysteem voor het beheer van een stuk grond, dat zijn oorsprong in de middeleeuwen kent. Mensen die op een stuk land van een grondbezitter woonden, mochten gebruikmaken van hetgeen het land te bieden had. Denk aan groente, fruit, hout en ruimte om vee te houden. In ruil daarvoor moesten bewoners de grond onderhouden.
Dit systeem is op een moderne manier toegepast bij Hof van Twello. Oprichter van Hof van Twello en grondbezitter Gert Jan Jansen spreekt van een zakelijke deal. Hij biedt kosteloos grond, compost, mest en korting op zaaigoed in zijn winkel aan. De gebruiker moet op zijn beurt 50 procent van de oogst afstaan aan de winkel die op het terrein gevestigd is. Van de opbrengsten uit de winkel krijgt de gebruiker weer een deel. Dit wordt contractueel vastgelegd.
Gemeenschap
In het systeem van de meent wordt geld verdiend, maar het creëert ook een sociale gemeenschap. Doordat contractueel de rechten en plichten zijn vastgelegd, is meedoen niet vrijblijvend. Jansen beoordeelt of deelnemers ook voldoende bijdragen aan het land. Slechts 3 mensen werden de afgelopen 9 jaar de deur gewezen. De verplichting om voor het land te zorgen, resulteert in een hechte groep. Daarnaast lopen er ook mensen rond die extra aandacht nodig hebben en krijgen, in de vorm van dagbesteding.
In feite alles wat in gemeenschap kan worden gedaan, wordt via de meentconstructie geregeld. ‘Het gaat dan om zaken die betrekking hebben op kennis, financiering, nieuwbouw, productontwikkeling en voedselproductie’, somt Jansen op.
Ontkoppeling
Zoveel mogelijk aspecten van bedrijfsvoering worden dus in de lokale gemeenschap opgelost. Jansen en collega’s willen zich ontkoppelen van grote instituties, een overtuiging die vanuit de anti-globaliseringsbeweging komt. Vooral de schaalvergroting in de landbouw is Jansen een doorn in het oog: ‘Iedereen ziet schaalvergroting als onontkoombaar met alle monden die we wereldwijd moeten voeden.
'Maar de grap is nu juist dat bij kleinschalige landbouw de hoogste productie per vierkante meter gehaald wordt.'
Maar de grap is nu juist dat bij kleinschalige landbouw de hoogste productie per vierkante meter gehaald wordt. Uit het oogpunt van productie is er dus niets tegen kleinschaligheid. Kleinschalige modellen zijn het overwegen waard. Voortdurend worden productie en productiewijze door elkaar gehaald.’ Hij vervolgt: ‘Grootschaligheid is goed voor toeleveranciers als Monsanto, Bayer en grote afnemers als Unilever. En laten die nu net de meeste invloed hebben op politiek niveau.’
Lokaal georiënteerd
Maar volledig ontkoppeld is Hof van Twello niet, er wordt wel samengewerkt met andere lokale organisaties. Jansen: ‘Wij noemen onszelf ook wel Centrum voor Lokale Economie en werken samen met zo’n dertig regionale toeleveranciers voor onze winkel. Via lokale crowdfunding zijn we ondersteund. Medewerkers en vrijwilligers vormen samen een groep van ongeveer 150 personen. Als je het mij vraagt is Hof van Twello een mooi voorbeeld van Community Supported Agriculture.’
Circulaire inbedding
Ook al is er een sterke focus op economische en sociale meerwaarde, zonder circulaire inbedding was Hof van Twello nooit zo ver gekomen bij de ABN AMRO Circular Economy Awards. Circulariteit was vanaf het begin al een uitgangspunt van het initiatief. Het begon volgens Jansen met de zoektocht naar gewassen die zonder extra veel kunstmatige toevoegingen zoals mest, goed renderend geteeld kunnen worden. Gaandeweg kwamen daar andere circulaire doelstellingen bij. Zo wordt afval gescheiden en is het kassencomplex demontabel.
Hof van Twello is een voorbeeld van hoe geldelijke, sociale en circulaire doelstellingen met elkaar kunnen worden gecombineerd. Wellicht zit er bij de volgende awarduitreiking een eerste plaats in. Gert Jan Jansen zegt het af te wachten, maar hij gaat er geen aanpassingen voor doen om de prijs in de wacht te kunnen slepen. Hij vervolgt liever de weg waarmee hij met Hof van Twello is ingeslagen.
