De komende jaren krijgt Operatie Steenbreek er een grote prioriteit: minder steen en meer groen in de publieke ruimte. Nijmegen streeft ernaar dat de ruimtelijke kwaliteit bij de noodzakelijke ingrepen verbetert. Een treffend voorbeeld daarvan is Rivierpark Nijmegen, midden in de stad.
Naast de enorme ingreep in het landschap om de Waal meer ruimte te geven, zie je dat het gebied aan alle kanten aan kwaliteit heeft gewonnen. De verbindingen tussen de stad en de overzijde van de Waal waar het stadseiland en de nevengeul liggen, biedt bijvoorbeeld veel mogelijkheden voor recreatie.
Nevengeul
Het is indrukwekkend te zien en te beleven hoe dit klimaatadaptatie-project, dat vorig jaar is opgeleverd, effectief is. ‘Door de verbreding van de rivier daalt de waterstand bij hoogwater zo’n 35 centimeter’, aldus Ton Verhoeven, adviseur Water en Groen bij Gemeente Nijmegen. Met deze maatregel kan de Waal de hoeveelheid water die in 1995 en in 1996 voor grote problemen zorgde in de stad en evacuatie van 250.000 mensen rondom Nijmegen nodig maakte, zonder problemen aan. Nijmegen en omgeving zijn nu voorbereid op de nog grotere watertoevloed die dreigt bij voortgaande klimaatverandering.
In het centrum van Nijmegen vindt in de reliëfrijke en dichtbebouwde Benedenstad veel vergroening plaats en wordt waar mogelijk regenwater afgekoppeld. Zo heeft een parkeerterrein, midden in het centrum, plaatsgemaakt voor een fraai parkje met een waterpartijtje waar kleine kinderen in de zomer volop spelen. De omwonenden zijn betrokken bij de inrichting. Ton
Verhoeven geeft aan dat een dergelijk park veel te bieden heeft, voor ontspanning en verfraaiing van de stad. Ook zorgt het voor verkoeling. Al heeft daar de directe omgeving maar beperkt profijt van. Verhoeven: ‘Het park is daarvoor wat te klein en de warmte van overdag wordt vastgehouden door de muren van de omringende bebouwing.
Om meer te weten te komen over de wensen van bewoners in de Benedenstad hebben studenten van Van Hall Larenstein een onderzoek gedaan naar de vergroening van dit deel van de stad. Van hun vele voorstellen zijn er uiteindelijk een paar gerealiseerd.
Verhoeven: ‘Bewoners in de Benedenstad willen graag meer groen om hun omgeving aantrekkelijker te maken en dat gebeurt ook in de tuinen. Maar als het parkeerplekken kost, wordt het een lastiger verhaal, trouwens ook voor de gemeente. Maar heel veel bewoners hebben gevelgroen en fraaie tuintjes; en op een aantal plekken wilden groepen wijkbewoners extra groen, dat ze nu zelf beheren. Voorbeelden hiervan zijn Stadstuin ’t Oude Weeshuis en de Johannieterhof.’
Groennorm
De gemeente Nijmegen wil dat er meer groen in de stad komt en dat de verspreiding van het groen verbetert. Dat is vastgelegd in de groenindicator, sinds 2013 opgenomen in de stadsbegroting. ‘Deze norm stelt dat elk huishouden binnen maximaal 300 meter van 0,5 hectare aaneengesloten groen woont. Daarom hebben we afgelopen jaren meerdere nieuwe parken aangelegd’, aldus Han Derckx, eveneens gemeentelijk adviseur.
Een goed voorbeeld van een wijk die weinig groen had, is de vooroorlogse, dichtbebouwde De Biezen. De sloop van een basisschool maakte de aanleg van een mooi park van 0,5 hectare mogelijk. ‘Veel stenen hebben hier plaatsgemaakt voor groen en dat is ook goed is voor de sociale cohesie in de buurt, de biodiversiteit en voor de klimaatopgaven’, vertelt Verhoeven.
Rioolproblemen
De eerste Nijmeegse naoorlogse wijk is Hatert, een zogenaamde stempelwijk, met veel groen. Hatert ligt aan de voet van de stuwwalhelling en dat leidde tot wateroverlast en rioolproblemen. In de afgelopen 10 jaar zijn vele woningen, zowel huur- als koop-, en straten afgekoppeld. De gemeente zorgde ervoor dat de regenpijp werd losgekoppeld, maakte een gootje naar de straat en vanuit de straat stroomt het water bij hevige regenval naar het lagergelegen groen.
Volgens Verhoeven leidde dit afkoppelproces met de bewoners uiteindelijk tot nog meer groenere oplossingen. Het mooiste voorbeeld daarvan is de realisatie van Parkzoom Hatert: een groengebied met wadi’s en natuurlijke speelaanleidingen.
Groen en gezondheid
Naast de klimaatadaptatiedoelen heeft Nijmegen in samenwerking met Radboudumc en GGD Gelderland-Zuid zich ten doel gesteld om de inwoners van de gemeente over 10 jaar fitter en gezonder te laten zijn. Gezamenlijk werken ze eraan dat Nijmegen een groene, gezonde stad ‘in beweging’ wordt. Zo is er in juni van dit jaar de eerste beweegroute in het stadsdeel Lindenholt geopend. Deze beweegroute loopt door verschillende wijken en parken. Dit voorbeeld toont dat Nijmegen meerdere doelen koppelt aan de vergroening van de stad.
Elba-Rec en Entente Florale Nederland organiseren klimaatexcursies in verschillende Nederlandse gemeenten, samen met de vakbladen Groen en Vitale Groene Stad. De gemeente Nijmegen verzorgde in 2017 het inhoudelijke programma. Vanwege de grote belangstelling voor deze excursie vindt er in 2018 opnieuw een rondleiding plaats in Nijmegen. In 2018 is deze stad de European Green Capital, een prestigieuze titel die zij deelt met voorgangers als Ljubljana, Stockholm, Bristol en Deventer. Meer informatie over de excursie in 2018: Wendy Louwen, w.louwen@elba-rec.nl.