Dit artikel verscheen in vakblad Groen, januari 2018. Gratis een digitaal exemplaar ontvangen? Vraag hier uw code op. Download hier het hele artikel.

Te veel bestrating in het stedelijk gebied zorgt voor problemen tijdens die hoosbuien: het regenwater stroomt snel weg via de versteende tuinen naar de riolen. Die kunnen op dat moment zoveel water niet aan en stromen over, waardoor stoepen en straten blank komen te staan; auto’s lopen waterschade op en soms loopt het regenwater de huizen binnen. Daarnaast komt er veel ‘schoon’ regenwater in het riool, waardoor de waterzuivering veel meer water moet zuiveren dan nodig.
 
Ook houden versteende tuinen de warmte in de zomerperiode veel langer vast, waardoor bijvoorbeeld tijdens de nachten de omgevingstemperatuur niet voldoende daalt en bewoners, vooral oudere personen, hittestress beleven. Uit onderzoek is gebleken dat als gevolg van klimaatverandering hittestress een opkomend fenomeen is, met name in urbane gebieden. Bovendien kan beplanting in nabijgelegen groen eerder verdrogen.

Groene Tuinen

Een minder groene omgeving leidt tot een vermindering van de biodiversiteit: minder plantjes, struiken en bomen in aantal en in soorten; minder insecten, vogels en vlinders in de nabijheid van de bewoonde omgeving. Maar ook de bewoner zelf komt minder vaak in contact met groen. Uit onderzoek is gebleken dat een groenere leefomgeving voor minder stress zorgt door de beleving van groen en door zelf aan de slag te gaan met de handen in de grond.

Operatie Steenbreek pleit dan ook voor een groene tuin die goed is voor de natuur in de stad, voor het klimaat, voor vogels en vlinders en voor de gezondheid en welzijn van de bewoners. Ook in Amersfoort is een tendens te zien dat steeds meer tuinen zijn en worden versteend. De bewoners ervaren een betegelde tuin als een comfortabele plek om overdag en in de avonduren buiten te zitten of de auto vlak bij huis te parkeren. Ook zijn veel bewoners ervan overtuigd dat tegels in de tuin minder onderhoud vragen dan een groene tuin.

Netwerkorganisatie

Veel bewoners zijn zich niet bewust van de negatieve effecten van een versteende tuin. Daarom hebben de gemeente Amersfoort en Waterschap Vallei en Veluwe, samen met groene verenigingen, ondernemers in het groen en tuinontwerpers, een netwerkorganisatie opgezet: Netwerk Operatie Steenbreek Amersfoort.

De netwerkorganisatie richt zich op twee activiteiten:
1.    Voorbeeldtuinen: het aanleggen van klimaatbestendige voorbeeldtuinen en het inventariseren van bestaande tuinen die als klimaatbestendige voorbeeldtuin kunnen dienen.
2.    Bewustwording en ambassadeurs: bewoners inspireren via een online platform (www.lekkerinjetuin.nl) en met ambassadeurs in de verschillende wijken voor bewoners die met hun tuin aan de slag willen gaan, en verder voorlichting, pr en communicatie, en het organiseren van workshops.

Inspiratiebijeenkomsten en online community

In 2016 is dit netwerk opgericht en in 2017 zijn de eerste activiteiten ontplooid. Zo zijn in verschillende wijken van Amersfoort klimaatbestendige tuinen ontwikkeld: tuinen waarbij de stenen grotendeels zijn verwijderd, de regenpijp is afgekoppeld van het rioolstelstel en een infiltratiebak in de tuin is aangelegd om het water tijdelijk op te slaan tijdens een hoosbui. Ook zijn andere tuinen als inspiratietuin en voorbeeldtuin aangemerkt.

In 2017 zijn bijeenkomsten georganiseerd om bewoners te inspireren hoe ze hun eigen tuin kunnen vergroenen en er zijn workshops voor professionals in het groen georganiseerd. Daarnaast is een online community opgebouwd via social media en zijn er artikelen verschenen in de lokale media. Er is een fietstocht georganiseerd langs een aantal voorbeeldtuinen en politici, zoals wethouders en raadsleden, hebben zich actief ingezet in de campagne.

De website www.lekkerinjetuin.nl biedt tips en informatie aan om de tuinen te vergroenen. Op deze website kun je voorbeelden van aangepakte tuinen bekijken, je eigen tuin aanmelden als inspiratie voor anderen én direct materialen bestellen om zelf aan de slag te gaan.

De ambitie van het netwerk in Amersfoort voor 2018 is om nog meer bewoners in actie te laten komen om hun tuin te ontstenen of zelfs klimaatbestendig te maken. Op die manier dragen steeds meer mensen bij aan het verminderen van wateroverlast en hittestress in de gemeente Amersfoort. Het netwerk zal daarvoor nog meer samenwerken met groene verenigingen, woningcorporaties, kennisinstituten, tuincentra en hoveniers: met al die partijen zijn komend jaar al gesprekken in aantocht.

Voor meer informatie over Operatie Steenbreek Amersfoort, kunt u terecht op de website www.operatiesteenbreek.nl/amersfoort/ en www.lekkerinjetuin.nl, of contact opnemen met: Kinke Hindriksma, Jori Hoving, Marieke van der Zeijden of Fokke de Jong.