Top Dutch is de campagne die internationale bedrijven moet verleiden zich te vestigen in de Noord-Nederlandse provincies. Een initiatief dat in begin 2017 begon als een ludieke poging om het Amerikaanse Tesla binnen te halen, maar al snel uitgroeide tot een grensoverschrijdende campagne om buitenlandse bedrijven naar het noorden te halen.
Tesla is nog niet binnen, maar de Top Dutch-campagne heeft nu al veel losgemaakt. ‘Voor velen kwam het besef dat Noord-Nederland geen zielige regio is’, vertelt Gerard de Boer, campagneleider. Vanuit Top Dutch kwam de vraag wat noorderlingen goed kunnen, waarin ze zich onderscheiden. De kenmerkende nuchterheid en bescheidenheid werden even opzijgeschoven.
Ze kwamen tot de conclusie dat Noord-Nederland zich onderscheidt op het vlak van energie, groene chemie en melkproducten. Doel is dat internationale bedrijven, verwant aan deze sectoren, die kant op moeten komen. Provinciebesturen van Groningen, Friesland, Drenthe en ondernemers willen werkgelegenheid creëren en zo de braindrain tegengaan. De campagne bracht deze partijen dichter bij elkaar.
Harrie Langman
Top Dutch ging begin 2017 van start en een jaar later werd het al bekroond met de Harrie Langman-prijs. Deze wordt uitgereikt aan een organisatie die veel betekent voor Noord-Nederland. Harrie Langman vroeg in de jaren zeventig als toenmalig minister van Economische Zaken aandacht voor de noordelijke provincies. De welvaartsstaat werd toen – en anno 2018 nog steeds – medegefinancierd met gasbaten uit Groningen.
Dit geld ging vooral naar de westelijke provincies, de noordelijke kregen slechts 2 procent van de baten terug. Langman maakte zich hard voor meer financiering richting Groningen, Friesland en Drenthe: de Langman-gelden. Tekenend is dat 8 januari, 2 dagen voor de uitreiking, Groningen te maken kreeg met de zwaarste aardbeving door gaswinning sinds 2012. De Boer: ‘Dit probleem waarbij Groningen Nederland voorziet in gas en welvaart, maar nauwelijks gecompenseerd wordt voor de aardbevingsschade, is nog verre van opgelost.’
Mainportambities
Het winnen van de Harrie Langman-prijs heeft Gerard de Boer gesterkt in zijn ambities voor de internationale acquisitie. Volgens hem is sprake van een momentum. Regionale partijen weten elkaar gemakkelijker te vinden en zowel prins Constantijn als Mark Rutte hebben het initiatief geprezen. ‘De NFIA was in eerste instantie niet heel blij met ons, omdat we met onze campagne nogal indruisen tegen de landelijke acquisitie, maar als we heel eerlijk zijn, zal de NFIA het noorden niet snel aanprijzen aan een buitenlands bedrijf.’ De Boer wil uiteindelijk bereiken dat Noord-Nederland de status van mainport krijgt. Zoals luchthaven Schiphol, de haven van Rotterdam en Brainport Eindhoven dat hebben. Die status brengt investeringen vanuit het Rijk voor infrastructuur, voorzieningen en kennisontwikkeling met zich mee.
De campagne
Het begon allemaal met een enkele – doch serieuze – tweet van Elon Musk, voorman van Tesla. In, destijds nog, 140 tekens was te lezen dat het bedrijf een batterij- of autofabriek wil bouwen in Europa. Die oproep werd breed opgepikt, ook door het ministerie van Economische Zaken. Toenmalig minister Henk Kamp ging begin 2017 lobbyen bij Musk in Sillicon Valley. De noordelijke provinciebesturen wilden mee om zich als regio te presenteren, maar waren niet welkom omdat Kamp Nederland als geheel wilde representeren.
Maar daar lieten provinciegedeputeerde Patrick Brouns en een aantal ondernemers het niet bij zitten. Gerard de Boer zegt dat overnight een campagne werd opgezet om de noordelijke provincies aan te prijzen: Top Dutch was geboren. Dat er zo snel stappen werden gezet is te danken aan de korte lijntjes tussen betrokkenen via een simpele WhatsApp-groep.
Dat er zo snel stappen werden gezet is te danken aan de WhatsApp-groep.
De insteek van Top Dutch was om Nederland als geheel en Noord-Nederland specifiek door een Amerikaanse bril te bezien en zo te presenteren. Wat vinden de mensen van Tesla belangrijk? Volgens het campagneteam is Nederland ‘het meest Amerikaanse land’ op het Europese vaste land. Het wordt de ’51e staat’ genoemd. Ons land is de ‘Amerikaanse Droom’ in Europa. Want we hechten veel waarde aan individuele vrijheid en hebben een sterke handelsgeest. ‘En de Amerikaanse grondwet is voor 90 procent gebaseerd op de Unie van Utrecht’, stelt De Boer.
Andere manieren om Nederland aan te prijzen: toekomstige Amerikaanse werknemers kunnen een hoge mate van veiligheid genieten. Er is veel ruimte voor sport en ontspanning in de noordelijke provincies. Volgens Top Dutch zijn we kosmopolitisch ingesteld, spreken we veel talen en staan nummer 1 wat betreft arbeidsproductiviteit. Nederland is een betrouwbare handelspartner, er is nauwelijks corruptie. De Boer, lachend: ‘Je kunt je bonnetje niet zomaar vergeten als minister (Fred Teeven, red.), daar wordt in sommige landen gemakkelijker over gedaan.’ Internationale bedrijven zijn uiteraard gebaat bij een betrouwbaar investeringsklimaat.
Precies op het moment dat minister Kamp zijn presentatie wilde geven op het hoofdkantoor van Tesla, werd de campagne gelanceerd. Mensen in de zaal die ertoe doen in Sillicon Valley werden digitaal bestookt met Twitter- en mailberichten over Top Dutch. De toehoorders van minister Kamp bleken meer geïnteresseerd te zijn in het grappige campagnefilmpje op hun smartphone dan zijn verhaal. De campagne ging viral en ook de Nederlandse media doken er op.
Top Dutch heeft regionale samenwerking versterkt
De campagne bleek niet alleen mediatechnisch een succes, het heeft iets losgemaakt in de regio. De drie noordelijke provinciebesturen hadden al langer de intentie samen te werken op economisch vlak, maar nog geen manier gevonden hoe. Met Top Dutch werd ontdekt hoe internationaal acquisitie te doen en zo werden de provinciale ontwikkelingsagenda’s met elkaar in overeenstemming gebracht. Volgens De Boer wordt nu duidelijk dat er behoefte was aan een positief geluid. In plaats van het uitdragen van een slachtofferimago en het leuren om subsidies bij het Rijk. Er wordt nu doorgepakt en al gesproken met de aangrenzende Duitse provincie Nedersaksen voor eventueel toekomstige logistieke samenwerking als de fabriek er komt.
Onderscheidende kwaliteiten: ze zijn er wel degelijk!
Het campagneteam is momenteel bezig met het uitwerken van proposities: kwaliteiten waarop Noord-Nederland zich onderscheidt. Het was een eyeopener voor vele nuchtere noordelingen om te bedenken waar ze goed in zijn. ‘Dat hebben we ons nooit goed afgevraagd en expliciet gemaakt’, zegt De Boer. De onbescheiden insteek van Top Dutch is dan ook atypisch voor deze regio.
‘De onbescheiden insteek van Top Dutch is atypisch voor deze regio.’
De provincie Groningen wordt neergezet als dé energieprovincie en ‘het stopcontact van Nederland’. Een derde van de Nederlandse stroom wordt daar opgewekt en tot voor kort kwam 97 procent van het gas hiervandaan. Gasbedrijven aldaar weten dat ze moeten veranderen om te overleven, nu langzaam maar zeker de gaskraan wordt dichtgedraaid. Daarom is een nieuwe energiepropositie gewenst.
Een batterijfabriek van Tesla zou goed passen. Ook in de letterlijke zin van het woord, nergens is zoveel ruimte voor een Gigafactory (die al snel honderd voetbalvelden beslaat) als in het noorden. De Boer benadrukt nogmaals dat er vanuit een Amerikaans perspectief moet worden gedacht. De eerste gigafabriek kwam in de woestijn van Nevada vanwege de ruimte, groene stroom en goede logistiek die daar voorhanden is. Noord-Nederland heeft hetzelfde te bieden. Google koos al voor Groningen, waarom zou Tesla dat niet doen?
Aanmelden voor een baan in de Gigafactory is al mogelijk. Er zijn 10.000 werknemers nodig, meer dan 3300 mensen hebben interesse getoond. Hopelijk kan de braindrain – afgestudeerden die vanuit Groningen en Leeuwarden naar de Randstad trekken – worden geremd. En gespecialiseerd personeel vinden is lastig voor Tesla. Top Dutch neemt daar alvast een voorschot op.
Campagne wordt breder uitgebouwd
De campagne gericht op Tesla heeft veel losgemaakt en partijen gemobiliseerd. Het zou zonde zijn om ermee te stoppen wanneer het Amerikaanse bedrijf niet wordt binnengehaald. Die kans bestaat, want maar liefst driehonderd (!) Europese regio’s hebben interesse getoond voor de fabriek van Musk en consorten.
‘Google koos al voor Groningen, waarom zou Tesla dat niet doen?’
Of Tesla gaat voor een batterijfabriek of een autofabriek is op het moment van schrijven nog niet duidelijk. In het geval van een batterijfabriek denkt De Boer bij de top 10-kanshebbers te horen.
Wanneer Musk voor autofabricage gaat, hebben in Nederland de provincie Noord-Brabant en over de grens Oost-Europa betere papieren schat De Boer in. Hij vertelt dat Tesla eigenlijk een energiebedrijf is dat leidend wil zijn in de energietransitie. Een batterijfabriek ligt dan meer in de lijn der verwachtingen. De batterij is de basis voor de elektrische auto. En het moet ook zonne-energie gaan opslaan. De toekomstige vraag zal waarschijnlijk groot zijn.
De campagne van Top Dutch wordt breder ingezet om ook andere kwaliteiten van de regio uit te lichten. Zo is er de propositie van duurzaam geproduceerde melkproducten die zeer betrouwbaar zijn. En de groene chemie springt in het oog: regionaal groen opgewekte stroom zal worden gebruikt voor het maken van waterstof, dat een belangrijke energiebron en ‘bouwblok’ is voor het fabriceren van groene plastics. Natuurlijke suikers van het uitgestrekte platteland kunnen gebruikt worden voor het maken van groene kunststoffen. Het bedrijf Avantium, dat zich in Delfzijl heeft gevestigd, gaat dat doen. Ook Emmen kent een chemiecluster en de Groningse universiteit een sterk chemiedepartement. Het noorden kan zich internationaal in de markt zetten als plek waar geheel natuurlijke kunststoffen op een duurzame manier worden geproduceerd. Een propositie waar de hele wereld wel oren naar heeft zegt De Boer. Overigens is dit wel een proces van de lange adem: geheel groene en duurzaam gefabriceerde plastics zijn er waarschijnlijk pas over een aantal jaren.
Momentum
De meeste plannen zijn nog toekomstmuziek. De kans dat Tesla komt bestaat, maar is niet gegarandeerd. Echter is nu al duidelijk dat Top Dutch veel meer krachten heeft gemobiliseerd dan vooraf voorzien. Dat provincies en ondernemers vaker en sneller zijn gaan samenwerken. En dat zij zich niet alleen richten op Tesla, maar in deze fase van momentum willen doorpakken. Ook op andere internationale energie-, chemie- en agrobedrijven gaat geacquireerd worden. Wat een tweet van Elon Musk allemaal niet teweeg kan brengen…
