In haar essay pleit Tellinga voor een eerlijke verdeling van de grond. Tijdens de crisis waren het de zelfbouwers die de woningvoorraad aanvulden, terwijl de grote bouwbedrijven en projectontwikkelaars het moeilijk hadden. Nu de crisis voorbij is, wordt bouwgrond weer op de traditionele manier verdeeld tussen de grote ontwikkelaars. Zelfbouwers hebben moeite met het vinden van een kavel. Dit moet anders stelt Tellinga; zelfbouwers verdienen een eerlijke kans bij de verdeling van ontwikkelrechten.
Zelfbouwregister
Een zelfbouwregister kan hier aan bijdragen. ‘Hoe ontwikkelrechten verdeeld worden is nu niet inzichtelijk genoeg. Zelfbouwers moeten, net zo goed als projectontwikkelaars, aanspraak kunnen maken op die ontwikkelrechten. Dat is momenteel nog niet goed geregeld. Bovendien droogt het aantal zelfbouwkavels op. Per gemeente moet er een centraal punt komen waar aspirant-zelfbouwers zich in kunnen schrijven. Dit zelfbouwregister moet inzichtelijk maken hoe groot de vraag naar zelfbouwkavels is. Als we de vraag duidelijk in kaart brengen, kunnen bestuurders zelfbouwers meenemen in de verdeling van ontwikkelrechten’, aldus Tellinga. Inspiratie voor het zelfbouwregister komt uit Engeland, waar een nationale wet, ‘Self-build and Custom Housebuilding Act 2015’ gemeenten verplicht in kaart te brengen wie er op zoek is naar een zelfbouwkavel.
Studiemiddag voor bestuurders
Na de gemeenteraadsverkiezingen in maart 2018 wil het Expertteam Eigenbouw in vijf gemeenten een pilot starten met het zelfbouwregister. Voor geïnteresseerde bestuurders en ambtenaren organiseren zij 23 februari in Pakhuis de Zwijger de studiemiddag ‘Recht op zelfbouw’ waar, naast de start van de pilot, in wordt gegaan op de juridische mogelijkheden om gronden te bestemmen voor zelfbouwers, de regeling ‘ikbouwbetaalbaar’ die starters in de sociale doelgroep de mogelijkheid geeft de woningmarkt te betreden en waar het Engelse voorbeeld uitvoerig aan bod komt. Eén van de sprekers is dan ook de Britse Richard Bacon, Member of Parliament, Chairman All Party Parliamentary Group on Self-Build die zal vertellen over de Engelse nationale zelfbouwwet.
Kloof tussen arm en rijk
Volgens Tellinga gaat het om méér dan alleen een eerlijke verdeling van ontwikkelrechten. Zelfbouw helpt de kloof tussen arm en rijk te dichten, omdat het ook de lagere inkomensgroepen de mogelijkheid biedt vermogen op te bouwen. ‘De komende tien jaar moeten er bijna een miljoen huizen bij komen. Het kabinet zet vooral in op huurwoningen in de vrije sector. Huurders bouwen geen vermogen op, woningeigenaren wel. Het inkomensverschil in Nederland verkleint, maar het rendementsverschil vergroot. Dit constateerde de Wetenschappelijke Raad voor Regeringsbeleid in 2014. Opnieuw zal afkomst en niet verdiensten ten grondslag liggen aan sociale positie. Met de regeling ‘ikbouwbetaalbaar’ worden zelfbouwwoningen ook beschikbaar voor degenen met een lager inkomen. Door zelfbouw de ruimte te geven, gaan we dus ook de groeiende kloof tussen arm en rijk tegen.’
