Waar gaat het nu vaak mis bij gemeenten?
‘Gemeenten praten over het aantal woningen, de prijs van die woningen, het aantal vierkante meters horeca of retail. Of zoveel vierkante meter bedrijfsruimte met x procent uitgeefbaar. Maar vaak is niet duidelijk wat de effecten van de plannen zijn op de regionale economie. Hoeveel banen levert zo’n plan eigenlijk op voor zowel directe effecten, indirecte effecten als afgeleide effecten? Wat is het effect van extra bestedingen op lokale horeca, retail en maatschappelijke voorzieningen? Ook hebben we voorbeelden gezien van discussie over grondexploitatieresultaten van bedrijventerreinen en discussies over grondprijzen, terwijl bijvoorbeeld een vestiging van een logistiek distributiecentrum tot werkgelegenheid kan leiden van x arbeidsplaatsen met mogelijke uitplaatsingen van mensen uit een uitkeringssituatie. Dat kan de gemeente alleen al op besparing van uitkeringen veel meer opleveren dan de directe uitgifteopbrengsten.’
Heb je een voorbeeld om die economische impact te verduidelijken?
‘In RijswijkBuiten ontwikkelt de gemeente ca. 3000 nieuwbouwwoningen. Door deze gebiedsontwikkeling ontstaat een economische investeringsimpuls van ca. een miljard euro (bouwkosten, woning- en tuininrichting, verplaatsing bedrijven, bouw- en woonrijpmaken etc.), waarvan overigens volgens kengetallen van het CPB ongeveer de helft aan de rijksoverheid toevalt in de vorm van btw, belastingen (vennootschapsbelasting en loonbelasting) en besparing op uitkeringen. Bij de Rotterdamse Woontop (december 2012) schetste toenmalig wethouder Karakus al dat de bouw van een woning van 210.000 euro v.o.n. de rijksoverheid ca. 100.000 euro aan inkomsten oplevert.’
Waarom is het zo belangrijk om die economische impact mee te nemen?
‘In centra waar weglek van koopkracht aan de orde is, zijn dat soort gegevens van levensbelang. Er zijn talloze gemeenten die moeten bezuinigen op culturele en maatschappelijke voorzieningen, denk aan sport- of theatervoorzieningen. Uit een analyse van honderden plannen is maar zelden een concrete uitwerking gemaakt van de economische impact die zo’n beslissing heeft. Wel hebben sommige gemeenten geëxperimenteerd met Maatschappelijke Kosten Baten Analyses, die echter al snel verzanden in het kwantificeren van niet-monetaire aspecten, bv de effecten van verbetering luchtkwaliteit of de waarde van meer groen. In het kader van de nieuwe nota grondbeleid ‘Koersen op waarde’ is in de gemeente Eindhoven wel al een aanzet gedaan voor onder andere de economische impactanalyse van projecten, door zichtbaar te maken hoeveel banen een plan oplevert.’
Wat is de volgende stap?
‘Het wordt tijd om bij grondexploitaties en ruimtelijke plannen ook eens te kijken naar de effecten op de lokale economie. Het is gek dat in de regelgeving wel aandacht is voor het expliciet maken van de financiële haalbaarheid van ruimtelijke projecten en dat daar allerlei regels voor zijn, maar er geen enkele aandacht is voor de economische effecten. Ruimtelijke plannen, ook in krimpregio’s, moeten ook goed inzichtelijk maken wat de gevolgen zijn voor de regionale economie.’
