5 factoren voor logistiek succes buiten de 'Blauwe Banaan'

Buiten de regio’s die onderdeel vormen van de ‘banaan’, barst een strijd los om een graantje van de logistieke investeringen mee te pakken. Marcel Michon, Managing Partner bij Buck Consultants International en logistiek vestigingslocatie-expert: ‘Er zijn zeker kansen voor regio’s buiten de bekende corridor. Als je je bewust bent van je positie in het speelveld, kun je een heel gezond logistiek cluster bouwen. Door het scheppen van de juiste randvoorwaarden kun je als overheid je logistieke vestigingsklimaat verbeteren.'

Michon: 'Concreet voorbeeld vind ik Lelystad dat onlangs veel succes heeft geboekt met het aantrekken van Inditex.’ (zie kader) Het vestigingsklimaat wordt door de Logistieke Hotspot verkiezing 2017 lager geschat dan Emmen, Hoogeveen, Heerenveen en Delfzijl, maar toch komt daar een ontwikkeling van de grond door de aanleg van een multimodale overslaghaven. Het is slechts een voorbeeld van een regio die logistiek succes boekt. Samen met Michon kijken we naar de vijf factoren waarmee elke regio een logistiek aantrekkelijk vestigingsklimaat kan creëren. Ofwel hoe kunnen ze vanuit het ‘rechterrijtje’ van hotspots toch meestrijden met de tophotspots.

Factor 1: Grote kavels

‘De vraag naar grote kavels van 7 hectare of meer is de laatste 3 jaar extreem toegenomen en veel gemeenten hebben die kavelvraag nog niet voor elkaar. Dus zelfs als je op een aantrekkelijke logistieke corridor ligt, lukt het soms niet om daarvan te profiteren. DocksNLD in ’s-Heerenberg is een mooi voorbeeld van een logistiek terrein met extreem veel potentie, maar dat nu al te weinig ruimte heeft om de grote jongens te vestigen. Verladers willen zich op korte afstand van de terminal huisvesten, dus moet je een bedrijventerrein hebben naast of in de directe omgeving van je terminal. Weer andere gemeenten moeten nog een Ladder-procedure doorlopen om aan te tonen dat er daadwerkelijk vraag is; dan ben je al rijkelijk laat. Voor regio’s die minder strategisch gelegen zijn voor logistiek, vormt de Ladder voor duurzame verstedelijking natuurlijk een obstakel om zonder onderbouwing de echt grote partijen aan je te binden. Je zult vraaggericht moeten ontwikkelen om zoiets te verantwoorden’, zegt Michon.

Factor 2: Een terminal

‘Essentieel voor logistiek succes is naast het ‘grasveld’ een terminal. Grote logistieke spelers willen hun goederen meer en meer vervoeren via het treinnetwerk of een binnenvaartverbinding. Per spoor vervoeren is vaak lastig omdat er een kritische massa van 20.000 containers per jaar per bestemming nodig is om het rendabel te maken. Ron Kervezee is namens de gemeente Alphen aan den Rijn bezig met een railterminal, maar dat krijg je niet zomaar van de grond. Een binnenvaartterminal is eenvoudiger van de grond te krijgen en biedt potentie om grote massa’s te vervoeren. In Weert hebben ze onlangs haventerminal De Kempen geopend. De verkoop van het bedrijventerrein liep daarvoor niet optimaal, maar nu loopt het ineens als een tierelier. Zo simpel kan het soms zijn’, aldus Michon.

Factor 3: Verladerscapaciteit

‘Heel belangrijk element voor je gaat denken aan een terminal is de regionale verladerscapaciteit, wat zit er aan lading in een regio? Zoals ik al aangaf moet je toch wel 20.000 containers per jaar kunnen overslaan om een terminal rendabel te krijgen. Soms is het een kip-eiverhaal. Je kunt de vraag kunstmatig stimuleren door aanbod te creëren. Door het bouwen van een terminal trek je stromen aan en dan kan er een vliegwieleffect optreden. Het is veilig als je al weet dat je een grote gebruiker hebt zoals ze gedaan hebben bij de Container Terminal Doesburg waar Rotra al jaren belang heeft bij een multimodale overslaghaven. Een mooi voorbeeld is ook Flevokust Haven in Lelystad. Daar is veel onderzoek naar het potentiële achterland gedaan, toen is er een operator gevonden (CTU, red.) en vervolgens kan het heel snel gaan als ook de politiek warm wordt gemaakt. Het binden van lokale partijen is heel belangrijk met het oog op de toekomst’, zegt Michon.

Factor 4: Warm bad

Michon: ‘Het gaat in discussies vaak over unique sellingpoints, maar ik heb het liever over sellingpoints. Veel regio’s hebben ruimte, een terminal en capaciteit, maar het gaat er ook om wie het eerst erbij is, wie de beste research heeft uitgevoerd. Kortom: wie het warme bad aanbiedt! Als gemeente moet je op de kaart zien te komen bij de regionale ontwikkelingsmaatschappijen en de NFIA om internationale spelers binnen te harken. Uiteindelijk is dat eenvoudiger voor grotere regio’s omdat ze meer middelen hebben om acquisitie te plegen, commercie uit te rollen. Maar ook als club in het rechterrijtje van de eredivisie kun je een keertje winnen van aansprekendere logistieke regio’s als je een warm bad kunt aanbieden.’

Factor 5: Arbeidspotentieel

Michon: ‘Stel het lukt je om een mooi distributiecentrum binnen te halen, dan moet je ook nog nadenken over je arbeidspotentieel. Er zijn gemeenten die heel gekke dingen doen met de grondprijs om maar een grote naam binnen te halen, maar die niet een arbeidsmarkt hebben die past bij de logistieke vraag. Er zijn fanaten die zeggen dat machines het toch vooral zullen overnemen, maar er moeten ook mensen werken die de machines aansturen. Er zijn altijd paniekklusjes die niet geautomatiseerd moeten worden, het assortiment zal steeds vaker wijzigen en slimme IT’ers moeten de systemen onderhouden. Zelfs de grote logistieke partijen houden daar vaak niet voldoende rekening mee en dan kunnen de operationele kosten hoog oplopen. Logistiek succes binnenhalen is één ding, het behouden een tweede.’

Groot, groter, grootst

‘De grote vraag is hoe lang deze opschaling door blijft zetten. De distributiecentra worden groter en groter, maar er zijn ook experts die denken dat het kleiner wordt, maar juist veel meer en dichter bij de steden. Er wordt volop geïnvesteerd in grote dc’s, maar ook de kleinere dc’s vinden gretig aftrek. Wordt het alsmaar groter? Ik durf daar geen uitspraak over te doen. Je ziet dat de verzorgingsgebieden steeds kleiner worden van de grootschalige distributiecentra. Doordat we zoveel online kopen, kunnen bedrijven het zich permitteren om meerdere centra te bouwen in Europa. Dat biedt ook weer kansen voor de zogeheten B-locaties', zegt Michon.