In Parkstad Limburg, één van de drie regio’s in Zuid-Limburg, staat het retailvraagstuk sinds 2011 prominent op de agenda. De destijds vastgestelde Retailstructuurvisie werd in de landelijke media geprezen als hét voorbeeld van het regionaal aanvliegen van dit thema. De acht Parkstadgemeenten (waaronder Heerlen en Kerkrade) constateerden al in een vroeg stadium dat ze een gezamenlijk belang hebben in het in balans brengen van de regionale winkelstructuur en dat samenwerking hierbij vereist is. Dit alles in een tijdsgewricht waarin de werkelijke effecten van de bevolkingsdaling en trends zoals internetwinkelen op het retailaanbod maar summier in beeld waren.
Gezamenlijk retailbeleid: een intergemeentelijke structuurvisie
In 2015 is een tussentijdse evaluatie van de Retailstructuurvisie uitgevoerd waaruit volgde dat een actualisatie noodzakelijk was. Tegelijkertijd werd op een hoger schaalniveau, namelijk op de bestuurlijke tafels in Zuid-Limburg, het gesprek gevoerd over de gezamenlijk op te pakken thema’s in het verlengde van het Provinciaal Omgevingsplan Limburg (POL) uit 2014. Al snel werd het gedachtegoed uit het retailbeleid in Parkstad opgeschaald naar Zuid-Limburgs niveau. De 18 colleges van burgemeester en wethouders en het college van GS spraken met elkaar af om een structuurvisie ruimtelijke economie Zuid-Limburg (SVREZL) op te stellen, die naast bedrijventerreinen en kantoren een kader moest geven voor de aanpak van het retailvraagstuk. De intensieve samenwerking in het afgelopen jaar heeft geleid tot een ontwerp-structuurvisie die momenteel in procedure is.
In de SVREZL is voor het thema retail de gewenste regionale winkelstructuur weergegeven en zijn alle winkelgebieden vervat in een winkelhiërarchie. Daarnaast zijn er spelregels voor nieuwe winkelinitiatieven opgenomen waarbij afwegingen, afhankelijk van de omvang, schaal en invloedssfeer, telkens in het juiste gremium (lokaal, subregionaal, regionaal) plaatsvinden. De SVREZL creëert voorzienbaarheid en biedt handvatten voor de ontwikkeling van nieuw planologisch-juridisch en financieel instrumentarium voor de uitvoering, dat alvast zoveel mogelijk aansluit op de Omgevingswet.
Samenwerking in Parkstad: versterken winkelcentra en saneren dode winkelmeters
Vooruitlopend op de SVREZL wordt in Parkstad al hard gewerkt aan de uitvoering. In het Uitvoeringsprogramma Retail staan twee pijlers centraal. Enerzijds wordt ingezet op de versterking van de aangewezen winkelclusters in de regio. Anderzijds wordt onderzocht waar en hoe overtollige “dode” winkelmeters kunnen worden gesaneerd. Voor de meest urgente winkelcentra wordt nu samen met stakeholders zoals de Provincie Limburg, supermarktketens, MKB Parkstad en gemeenten een investeringsprogramma opgezet voor de periode 2016-2025. Onder de vlag van IBA Parkstad wordt het ‘Bidbook Urban Heerlen’ uitgevoerd, met als doel het centrum van Heerlen onder andere op het gebied van retail van nieuwe impulsen te voorzien.
Daarnaast wordt ingezet op het stimuleren en faciliteren van nieuw ondernemerschap en kwalitatief aanbod in de aangewezen winkelcentra, waarin de Stichting Streetwise de drijvende kracht is. In het samenwerkingsconvenant met supermarktketen ALDI* staan de twee pijlers van versterken en saneren centraal. Deze vormen tevens het uitgangspunt tijdens de gesprekken die Stadsregio Parkstad, als regionaal samenwerkingsorgaan van acht gemeenten, aangaat met alle supermarktketens. De supermarkten vormen het kloppende hart van de regionale winkelstructuur als het gaat om het voorzieningenniveau en de leefbaarheid en hun aanwezigheid is van levensbelang voor lokale retailondernemers. In dit co-proces wordt ingezet op het creëren van ‘win-win’-situaties waarbij het publieke belang (in lijn met de beleidsdoelstellingen) en het private belang (een economisch-duurzame winkelexploitatie) hand in hand gaan. De markt onderschrijft het belang van ingrijpen in de retailmarkt en is inmiddels bereid moeilijke besluiten te accepteren wanneer deze op termijn leiden tot een kwalitatieve versterking van de regionale winkelstructuur.
Het Festival van de Toekomst: nieuw elan in Zuid-Limburg
Op 14 en 15 september 2017 organiseren de Zuid-Limburgse overheden in samenwerking met de ministeries van BZK en I&M het Festival van de Toekomst. Dit tweedaags Festival is een vrije vertaling van het Nationaal Congres Bevolkingsdaling. Transformatie, transitie en innovatie zijn de programmaspeerpunten. Op de eerste dag is er naast een plenair gedeelte en een slotdebat een aantal inhoudelijke werksessies voorbereid, onder meer over retail. Naast de ins en outs van de SVREZL en het proces van samenwerking en totstandkoming, wordt op interactieve wijze gezocht naar de voor- en nadelen van de ophanden zijnde Omgevingswet om het retailvraagstuk aan te vliegen en de uitvoering verder gestalte te geven, bijvoorbeeld als het gaat om regelgeving, experimenteerruimte en, heel belangrijk: gebiedsfinanciering.
*Waarover Stadszaken.nl eerder publiceerde en dat het best gelezen artikel van 2016 is geworden.
.jpeg)